Ποια είναι τα στοιχεία για την κατανόηση των ταραχών και το τι γίνεται στο Κόσοβο.
Οι ταραχές αυτή την εβδομάδα με περισσότερους από 80 τραυματίες, συμπεριλαμβανομένων 30 στρατιωτών του ΝΑΤΟ, είναι οι πιο σοβαρές που έχουν συμβεί εδώ και χρόνια στο Κοσσυφοπέδιο (ή Κόσοβο), όπου η σερβική μειονότητα εξακολουθεί να απορρίπτει την εξουσία της κυβέρνησης του Κοσσυφοπεδίου, 15 χρόνια μετά την μονομερή ανακήρυξη από το Κόσοβο της ανεξαρτησίας του.
Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία που εξηγούν την αύξηση της έντασης στο Κοσσυφοπέδιο, όπου ζουν περίπου δύο εκατομμύρια Αλβανοί και περίπου 80.000 Σέρβοι.
Γιατί γίνονται ταραχές;
Οι Σέρβοι του βόρειου Κοσσυφοπεδίου αρνούνται να αποδεχθούν την εξουσία των δημάρχων τεσσάρων δήμων όπου η κοινότητα αυτή είναι η πλειοψηφία. Αυτοί οι δήμαρχοι και οι σύμβουλοι (Κοσοβάροι-Αλβανοί), εξελέγησαν τον Απρίλιο 2023 σε εκλογές που απείχαν οι Σέρβοι της χώρας, με την συμμετοχή να φτάνει μόλις στο 3,4%, σχεδόν αποκλειστικά από το αλβανικό στοιχείο.
Η ένταση ξεκίνησε στις 26 Μαΐου 2023, όταν οι Σέρβοι απέκλεισαν την πρόσβαση των δημάρχων στα δημαρχεία και η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου επέδραμε καταλαμβάνοντας δημοτικά κτίρια, κάτι που επικρίθηκε έντονα από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, οι οποίες εκδίωξαν το Κοσσυφοπέδιο από τη στρατιωτική άσκηση του ΝΑΤΟ Defender 2023 υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Τη Δευτέρα 29 Μαΐου 2023, οι διαδηλώσεις έγιναν βίαιες και περίπου 50 Σέρβοι διαδηλωτές και 30 στρατιώτες από την αποστολή KFOR του ΝΑΤΟ, τραυματίστηκαν στο Zvecan. Ως αντίδραση, το ΝΑΤΟ θα στείλει άλλους 700 στρατιώτες για να ενισχύσουν την δύναμη των 4.000 της KFOR.
Τι θέλουν οι Σέρβοι του Κοσόβου;
Οι Σέρβοι ζητούν την αποχώρηση των δημάρχων και των ειδικών μονάδων της Αστυνομίας του Κοσσυφοπεδίου. Λένε ότι αισθάνονται διακρίσεις από την κεντρική κυβέρνηση και απαιτούν τη δημιουργία μιας ένωσης αυτόνομων δήμων στην περιοχή τους, κάτι που συμφωνήθηκε το 2013, αλλά η Πρίστινα δεν εφαρμόζει, υποστηρίζοντας ότι αυτό θα απειλούσε την ακεραιότητα της χώρας.
Ποια είναι η θέση της Σερβίας;
Η Σερβία θεωρεί το Κοσσυφοπέδιο όχι απλώς ως μέρος της επικράτειάς της, αλλά ως τη σχεδόν μυθική καταγωγή του έθνους, εν μέρει επειδή πολλά μεσαιωνικά σερβικά ορθόδοξα χριστιανικά μοναστήρια βρίσκονται εκεί.
Ο Σέρβος πρόεδρος, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, υπόσχεται ότι δεν θα αναγνωρίσει ποτέ την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου, καθώς οποιαδήποτε συμφιλιωτική στάση θα μπορούσε να του κοστίσει την υποστήριξη των πιο συντηρητικών και εθνικιστών ψηφοφόρων.
Ποια είναι η θέση του Κοσόβου;
Ο Κοσοβάρος πρωθυπουργός, Αλμπίν Κούρτι, βεβαιώνει ότι δεν θα αποσύρει τους δημάρχους που εκλέχθηκαν στις εκλογές που μποϊκοτάρονται και κατηγορεί το Βελιγράδι ότι προκαλεί εντάσεις στέλνοντας εξτρεμιστικές και βίαιες ομάδες. Το αλβανικό στοιχείο θεωρεί το Κόσοβο αποκλειστικά δική του χώρα ενώ δεν σβήνουν ποτέ οι φωνές που ζητούν ένωση με τη μητέρα-πατρίδα, την Αλβανία.
Το 2021 μετά την εκλογή του ο Αλμπίν Κούρτι δήλωσε στο Euronews ότι ότι εάν διεξαγόταν δημοψήφισμα για την ένταξη της χώρας του στην Αλβανία, θα ψήφιζε ναι.
Τι ρόλο παίζουν ΕΕ, ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα;
Η κρίση του Κοσσυφοπεδίου παίζεται και στη διεθνή σκηνή και είναι ένα ακόμη σενάριο στη σύγκρουση των δυνάμεων.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνώρισαν την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου από την αρχή, όπως και όλες οι 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκτός από την την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ισπανία, την Σλοβακία και την Ρουμανία. Δεν αναγνώρισαν την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου επίσης η Ρωσία και η Κίνα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση μεσολαβεί εδώ και χρόνια ώστε το Κοσσυφοπέδιο και η Σερβία να βελτιώσουν τις σχέσεις τους, προϋπόθεση για να μπουν μια μέρα στην ευρωπαϊκή οικογένεια, που εδώ και χρόνια αποβλέπει στη βαλκανική της διεύρυνση. ΗΠΑ και ΕΕ ζητούν και από τα δύο μέρη να αποφύγουν την κλιμάκωση της έντασης.
Η Ρωσία κατηγορεί τη Δύση για υποκίνηση της σύγκρουσης και για παραβίαση της απόφασης 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η οποία προέβλεπε διαπραγμάτευση για τη δημιουργία “ουσιώδους αυτονομίας” για το Κοσσυφοπέδιο, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τις αρχές της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Σερβίας.
Η Σερβία, η οποία φιλοδοξεί να ενταχθεί στην ΕΕ, αλλά έχει άριστες σχέσεις με τη Ρωσία, παραμένει ίση απόσταση στον πόλεμο της Ουκρανίας, καταδικάζοντας τη ρωσική εισβολή αλλά δεν προσχωρεί στις ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Ρωσίας.