Η τουρκική ταινία Kalandar Soğuğu (αγγλικά: Cold of Kalandar) στην Ελλάδα κυκλοφορεί με τον τίτλο “Το κρύο της Τραπεζούντας”.
Είναι γνωστό το φαινόμενο οι ξενόγλωσσες ταινίες να κυκλοφορούν με διαφορετικό τίτλο. Η ακριβής μετάφραση από την τουρκική είναι το “Το κρύο του Καλαντάρ” ή ορθότερα το “Το κρύο του Γενάρη”.
Ο Καλαντάρης (ή Καλαντάρ’ς ή Καλαντάρτς) στην Ποντιακή είναι ο μήνας Ιανουάριος. Ο όρος υπάρχει και χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα στις ορεινές περιοχές της Τραπεζούντας και αλλού.
Η υπόθεση της ταινίας “Το Κρύο της Τραπεζούντας”
Η υπόθεση της ταινίας “Το Κρύο της Τραπεζούντας” αναπτύσσεται γύρω από τον Μεχμέτ και στην οικογένειά του, που ζουν σε ένα ορεινό χωριό στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Ο Μεχμέτ, ενώ προσπαθεί να κερδίσει τα προς το ζην με μερικά ζώα, παράλληλα ψάχνει για ορυκτό χρυσό στα βουνά με μεγάλο πάθος. Καθώς οι προσπάθειές του δεν αποδίδουν καρπούς έρχεται σταδιακά σε απόγνωση. Τότε αποφασίζει, αντί να πουλήσει τον ταύρο της οικογένειας του ώστε να ξεπληρώσει τα χρέη, να λάβει μέρος σε ταυρομαχίες στον Άρτβιν.
Η ήττα τους στις ταυρομαχίες σβήνει εντελώς τις ελπίδες της οικογένειας.
Μία ημέρα ο ταύρος τους, ο Ποϊράζ ο οποίος αποτελεί μέλος της οικογένειας, εξαφανίζεται και ολόκληρη η οικογένεια αρχίζει να τον ψάχνει. Ο Μεχμέτ βρίσκει τελικά τον ταύρο του ζωντανό σε μια τρύπα στο βουνό όπου είχε πέσει. Στο σημείο ανακαλύπτει ίχνη χρυσού.
Η ταινία πέρα από την διήγηση της ζωής ενός βιοπαλαιστή παρουσιάζει στοιχεία για τον Ελληνισμό του Πόντου. Τον Ξεριζωμό, το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα, τα Μωμογέρια (Μωμόγεροι) καθώς και συνήθειες των “απίστων”.
Δείτε το επίσημο τρέιλερ της ταινίας
Καλαντάρ και Μομαγιέρ
Ένα βράδυ ενώ η οικογένεια είναι μαζεμένη γύρω από την φωτιά, η γιαγιά Ναζιφέ, μητέρα της Χανιφέ, συζύγου του Μεχμέτ, εξιστορεί στα εγγόνια της Ιμπραχήμ και Μουσταφά παλιές ιστορίες με αφορμή τα αχλάδια που μάζεψε ο ένας της εγγονός.
Τον Καλαντάρ περνάνε τα παιδιά και μετά ένα Μομαγιέρ, ένα πανύψηλο τέρας με μεγάλα αυτιά.
Άγιος Γεώργιος Περιστερεώτα
Πριν πολύ καιρό, στο χωριό ζούσαν Έλληνες, οι οποίοι έχτισαν το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα. Τότε ήταν πολύ όμορφα. Η γιαγιά όταν ήταν παιδί πήγαινε πολύ συχνά στον Άγιο Γεώργιο Περιστερεώτα.
Κάποτε η κυβέρνηση έβαλε φωτιά στο μοναστήρι και το κατέστρεψε. Έπειτα, πήγαν οι χωρικοί και πήραν πέτρες και έχτισαν τα σπίτια τους. Πλέον είναι ένα ερείπιο.
Η πρώτη εμφάνιση του Μοναστηριού είναι όταν ο Μεχμέτ ψάχνει για χρυσό στο βουνό.
Ο Άγιος Γεώργιος Περιστερεώτα εμφανίζεται ξανά σε πλάνο, όταν τα δύο παιδιά, πάνε στην περιοχή για να μαζέψουν σαλιγκάρια.
Σημειώνεται, ότι δεν γίνεται ονομαστική αναφορά στον Άγιο Γεώργιο Περιστεριώτα αλλά αναφέρεται ως “μοναστήρι”.
Ο ξεριζωμός
Στον πόλεμο που ξέσπασε, κυνήγησαν τους Έλληνες και το μέρος ερήμωσε. Μετά ήρθαν τα “Μομαγιέρ”. Για το ποιος κέρδισε τον πόλεμο, η γιαγιά Ναζιφέ δεν είναι σίγουρη.
Στην ερώτηση του εγγονού, γιατί αφού έδιωξαν τους Έλληνες δεν διώχνουν και τα τέρατα Μομαγιέρ, επικρατεί σιωπή.
Οι άπιστοι και τα σαλιγκάρια
Στην ταινία “Το κρύο της Τραπεζούντας”, γίνεται δύο φορές αναφορά στους… άπιστους. Ο γιος του Μεχμέτ, Ιμπραχήμ μαζεύει σαλιγκάρια με σκοπό να τα πουλήσει και να αγοράσει ένα παντελόνι. Ο πατέρας του, του εξηγεί ότι αυτοί (οι μουσουλμάνοι) δεν τρώνε σαλιγκάρια. Δεν είναι σίγουρος, αλλά νομίζει ότι τα τρώνε οι άπιστοι.
Η δεύτερη αναφορά στους άπιστους γίνεται όταν η οικογένεια ψάχνει να βρει τον ταύρο Ποϊράζ. Ο Μεχμέτ λέει ότι θα πάει να ψάξει και στο σπίτι του άπιστου.
Το Κρύο της Τραπεζούντας
Η ταινία “Το κρύο της Τραπεζούντας”, προβλήθηκε σε πρώτη τηλεοπτική μετάδοση τον Αύγουστο 2019 από το Κανάλι της ΒΟΥΛΗΣ. Το Σάββατο 17 Απριλίου 2021, προβλήθηκε από την ΕΡΤ-3, ενώ ήταν διαθέσιμη online στην ψηφιακή πλατφόρμα ERTFLIX έως τις 2 Μαΐου 2021.
Σκηνοθεσία: Mustafa Kara
Ηθοποιοί: Haydar Sisman (Μεχμέτ), Nuray Yesilaraz (Χανιφέ), Hanife Kara, μητέρα του σκηνοθέτη Mustafa Kara (Ναζιφέ), Ibrahim Kuvvet (Ιμπραχήμ), Temel Kara (Μουσταφά)
Οι λήψεις της ταινίας ξεκίνησαν το 2012.
Οι λήψεις έγιναν στο χωριό Şimşirli της περιοχής Ματσούκα της Τραπεζούντας, σε υψόμετρο 2000 μέτρων. Το χωριό βρίσκεται κοντά στην Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα, η οποία είναι γνωστή στους Τούρκους ως Kuştul Monastery. Οι λήψεις με τις ταυρομαχίες έγιναν στην περιοχή Murgul του Artvin.
Το χωριό Şimşirli, κατοικούνταν από Έλληνες και φέρεται να είχε παλαιές ονομασίες Κοστούρα και Κοστουλάντων.
Οι ταυρομαχίες στην Artvin πραγματοποιούνται κάθε έτος.
Η ταινία που δεν θα έβγαινε ποτέ στις αίθουσες
Ενόσω είχαν ολοκληρωθεί τα γυρίσματα και η επεξεργασία, άγνωστοι εισήλθαν στα γραφεία και έκλεψαν τους υπολογιστές.
Ο σκηνοθέτης είχε δηλώσει:
“Οι κλέφτες που μπήκαν στο γραφείο όταν επεξεργαστήκαμε την ταινία, έκλεψαν τον εξοπλισμό και τους υπολογιστές εκεί. Δεν υπήρχε επεξεργασμένο αντίγραφο της ταινίας. Ξαφνικά, υπήρξε ένα μεγάλο σοκ. Χάθηκαν 8,5 μήνες εργασίας. Υπήρξαν ανησυχίες. Οι (εξωτερικοί) σκληροί δίσκοι με τα πλάνα της ταινίας δεν είχαν κλαπεί. Δεν άγγιξαν τους σκληρούς δίσκους, έκλεψαν μόνο τους υπολογιστές. Οι υπολογιστές αγοράστηκαν ξανά και η ταινία άρχισε να επεξεργάζεται εκ νέου. Οι αστυνομικές ομάδες συνέχισαν την αναζήτησή τους.”
Σημείωση: Χρησιμοποιήθηκε η μετάφραση της ταινίας όπως προβλήθηκε στην ERTflix.