Στρατηγική παραπλάνηση: Πώς τα πνευστά ομοιώματα – δολώματα μπορούν να ενισχύουν την αμυντική ικανότητα της Ελλάδας
Τα πνευστά ομοιώματα (φουσκωτά ομοιώματα) αποτελούν μια καινοτόμο και οικονομικά αποδοτική λύση για την ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας, προσφέροντας αποτελεσματική παραπλάνηση έναντι των σύγχρονων μέσων στοχοποίησης και επιτήρησης, εξαπάτηση και σύγχυση του εχθρού και κατασπατάληση πανάκριβων πυρομαχικών/πυραύλων για να σκάσει ένα μπαλόνι.
Η χρήση τους στην Ουκρανία επιβεβαιώνουν τη στρατηγική τους αξία και την αυξανόμενη σημασία τους στο σύγχρονο πεδίο μάχης.
Τί είναι τα πνευστά ομοιώματα;
Τα πνευστά (φουσκωτά) ομοιώματα-δολώματα, γνωστά διεθνώς στα αγγλικά ως “inflatable decoys” ή “inflatable targets“, είναι κατασκευές που χρησιμοποιούνται από στρατιωτικές δυνάμεις για την παραπλάνηση του εχθρού.
Αυτά τα ομοιώματα, κατασκευασμένα συνήθως από ανθεκτικά υλικά, μιμούνται την εμφάνιση πραγματικού στρατιωτικού εξοπλισμού, όπως αεροπλάνα, άρματα μάχης, αυτοκινούμενα πυροβόλα, εκτοξευτές ρουκετών ή αντιαεροπορικά συστήματα, με στόχο να αποσπάσουν την προσοχή του εχθρού και να τον οδηγήσουν σε λανθασμένα συμπεράσματα σχετικά με τις πραγματικές θέσεις ή δυνατότητες των δυνάμεων.
Ιστορική αναδρομή
Η χρήση ψεύτικων οπλικών συστημάτων δεν είναι καινούργια. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι στρατοί χρησιμοποιούσαν φουσκωτά άρματα μάχης και άλλα ομοιώματα (πχ πλαστικές κούκλες βιτρίνας) για να δημιουργήσουν την εντύπωση μεγαλύτερων και καλύτερα εξοπλισμένων δυνάμεων. Αυτά τα δολώματα βοηθούσαν στην παραπλάνηση του εχθρού, κάνοντάς τον να υπερεκτιμήσει τη δύναμη πυρός και να στραφεί προς άλλες περιοχές.
Σε εκείνη τη σύγκρουση, οι ΗΠΑ είχαν το “στρατό φαντασμάτων” (Ghost Army), τα Ειδικά Στρατεύματα του 23ου Στρατηγείου, τα οποία χρησιμοποίησαν φουσκωτά ομοιώματα καθώς επίσης ηχητικά εφέ, ψευδή ραδιοφωνικά σήματα και μια σειρά από άλλες ψευδαισθήσεις για να μιμηθούν μεγάλες κινήσεις στρατευμάτων και να εξαπατήσουν τους Γερμανούς.
Διδάγματα από τον Πόλεμο στην Ουκρανία
Σύμφωνα με πρόσφατες αναφορές, η ζήτηση για φουσκωτά ομοιώματα έχει αυξηθεί, ιδιαίτερα λόγω των επιχειρήσεων στην Ουκρανία.
Οι Ουκρανοί χρησιμοποιούν δολώματα κυρίως για να απομακρύνουν τα ρωσικά πυρά από στόχους υψηλής αξίας. Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα συνέβη κατά τις αρχικές φάσεις του πολέμου (2022) στο Μικολάιβ, όταν οι ουκρανικές δυνάμεις προμηθεύτηκαν κούκλες βιτρίνας από εμπορικά καταστήματα και τις τοποθέτησαν σε θέσεις μάχης εντός της πόλης.
Η ουκρανική εταιρεία Metinvest, μια εταιρεία χάλυβα και εξόρυξης που κατέχει δραστηριότητες στην Ουκρανία, την Ιταλία, τη Βουλγαρία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, κατασκευάζει ομοιώματα διαφόρων οπλικών συστημάτων μετά την έναρξη του πολέμου. Με κόστος λιγότερο από 1.000 δολάρια, αυτά τα δολώματα είναι κατασκευασμένα από οικονομικά υλικά, κυρίως κόντρα πλακέ, αφρό και σωλήνες αποχέτευσης.
Η τσέχικη εταιρεία Inflatech δήλωσε σε μέσα ενημέρωσης της χώρας ότι πιστεύει ότι περισσότερο από το ένα τρίτο των μονάδων HIMARS (High Mobility Artillery Rocket System) που ισχυρίζεται η Ρωσία ότι καταστράφηκαν από τις ρωσικές δυνάμεις ήταν στην πραγματικότητα φουσκωτά δολώματα που παράγονται από την εταιρεία.
Ο ρωσικός στρατός έχει επίσης χρησιμοποιήσει δολώματα για τον ίδιο στόχο. Να εξαπατήσει τις ουκρανικές δυνάμεις να ξοδεύουν κρίσιμα δυτικά πυρομαχικά σε ψεύτικους στόχους.
Οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές χρησιμοποιούν τα πνευστά ομοιώματα για να:
- Αποσπάσουν την προσοχή του εχθρού από τις πραγματικές θέσεις των στρατευμάτων και των οπλικών συστημάτων
- Προκαλέσουν σπατάλη πολύτιμων πυρομαχικών
- Αποκαλύψουν εχθρικές θέσεις πυρός
- Δημιουργήσουν ψευδή εικόνα για τη δύναμη και τη διάταξη των αντίπαλων δυνάμεων
Τεχνολογικές εξελίξεις και καινοτομίες
Η χρήση των πνευστών ομοιομάτων-δολωμάτων στον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας οδηγεί σε τεχνολογικές βελτιώσεις αυτών.
Τα σύγχρονα πνευστά ομοιώματα δεν θα προσφέρουν μόνο οπτική εξαπάτηση, αλλά επίσης τεχνολογίες που μιμούνται την θερμική, υπέρυθρη, ηλεκτρομαγνητική και άλλες “υπογραφές” των πραγματικών οπλικών συστημάτων. Θυμηθείτε ότι ο “στρατός φάντασμα” πέρα από τα φουσκωτά δολώματα χρησιμοποιούσε και ήχους.
Αυτές οι “υπογραφές” είναι ιδιαίτερα σημαντικές στο σύγχρονο πεδίο μάχης, όπου τα συστήματα αναγνώρισης και στοχοποίησης χρησιμοποιούν πολλαπλούς αισθητήρες για την ανίχνευση στόχων. Με την προσομοίωση διαφορετικών τύπων “υπογραφών”, τα πνευστά ομοιώματα θα μπορούν να ξεγελάσουν ακόμη και τα πιο προηγμένα συστήματα επιτήρησης.
Σε άσκηση διπλής ενεργείας του Αμερικανικού Στρατού, ένα τμήμα χρησιμοποίησε φουσκωτό πυροβόλο δόλωμα που εξέπεμπε ψεύτικα ραδιοσήματα για να δελεάσει το αντίπαλο τμήμα να επιτεθεί και να αποκαλύψει τις θέσεις του. Το δίδαγμα από την άσκηση των Αμερικανών είναι ότι πρέπει να δημιουργηθεί άμυνα απέναντι στις εχθρικές δυνάμεις που θα κάνουν την ίδια εξαπάτηση, με πνευστά ομοιώματα που εκπέμπουν υπογραφές πραγματικών οπλικών συστημάτων.
Το μέλλον των πνευστών ομοιωμάτων
Καθώς η τεχνολογία αναγνώρισης και στοχοποίησης συνεχίζει να εξελίσσεται, το ίδιο συμβαίνει και με τα πνευστά ομοιώματα. Οι μελλοντικές εξελίξεις πιθανόν να περιλαμβάνουν:
- Βελτιωμένη μίμηση ηλεκτρονικών εκπομπών και θερμικών υπογραφών
- Ενσωμάτωση τεχνητής νοημοσύνης για προσαρμοστική συμπεριφορά
- Αυτόνομη κίνηση για αύξηση της αληθοφάνειας
- Προηγμένα υλικά που προσαρμόζονται καλύτερα στο περιβάλλον
- Ολοκληρωμένα συστήματα που συνδυάζουν πολλαπλές τεχνικές παραπλάνησης
Οι εξελίξεις αυτές θα ενισχύσουν περαιτέρω την αποτελεσματικότητα των πνευστών ομοιωμάτων, διασφαλίζοντας ότι παραμένουν ένα πολύτιμο εργαλείο στο οπλοστάσιο του σύγχρονου στρατού.
Τα ομοιώματα στον Ελληνικό Στρατό
Ένα σημαντικό ορόσημο για τη χρήση πνευστών ομοιωμάτων από τον Ελληνικό Στρατό ήταν η μεγάλη διακλαδική άσκηση ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ 2018. Κατά τη διάρκεια αυτής της άσκησης, παρουσιάστηκε δημοσίως για πρώτη φορά ομοίωμα – δόλωμα αυτοκινούμενου πυροβόλου PzH2000.
Η κύρια φωτογραφία του άρθρου είναι από την παρακάτω φωτογραφία που έδωσε στη δημοσιότητα το Γενικό Επιτελείο Στρατού (ΓΕΣ) για την επίσκεψη του Α/ΓΕΣ Αντιστρατήγου Γεωργίου Κωστίδη στην Περιοχή Ευθύνης του Δ’ ΣΣ.
Στα δεξιά της φωτογραφίας υπάρχει και ένα άλλο ομοίωμα – δόλωμα του Στρατού Ξηράς. Είναι άγνωστο εάν είναι πνευστά ομοιώματα ή απλά ομοιώματα (κάλυμμα πάνω σε σκελετό).
Οι Στρατός Ξηράς για να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από τα πνευστά ομοιώματα ή/και τα ομοιώματα οπλικών συστημάτων θα πρέπει να τα ενσωματώσει σε μια ολοκληρωμένη στρατηγική παραπλάνησης και εξαπάτησης. Αυτή περιλαμβάνει:
- Συντονισμένη χρήση με άλλα μέσα παραπλάνησης
- Εκπαίδευση προσωπικού στην ταχεία ανάπτυξή τους
- Ενσωμάτωση των ομοιωμάτων στα σενάρια των τακτικών ασκήσεων
- Συνεχή αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους έναντι των εξελισσόμενων απειλών
- Βελτίωση των χαρακτηριστικών τους
- Ενσωμάτωση υπογραφών και νέων τεχνολογιών
- Προστασία από φωτογραφήσεις και αδιάκριτα μάτια
Η επιτυχής ενσωμάτωση των ομοιωμάτων οπλικών συστημάτων και αεροσκαφών στη συνολική αμυντική στρατηγική των Ενόπλων Δυνάμεων θα ενισχύσει σημαντικά την ικανότητα τους να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες προκλήσεις ασφαλείας, ιδιαίτερα από την Τουρκία.