Ο Σπύρος Πιζάνης (1870 – 1927) ήταν Έλληνας ζωγράφος από την Κέρκυρα. Πατέρας του ήταν ο διακοσμητής Στέφανος Πιζάνης, στον οποίο, πολλές φορές είχε ανατεθεί η ανακαίνιση των τοιχογραφιών του «Αχιλλείου» και του Δημοτικού Θεάτρου της Κέρκυρας.
Ο Σπύρος Πιζάνης με την ελληνικής καταγωγής σύζυγο του, απέκτησαν δύο παιδιά. Ο υιός του, Βιττόριο, γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις 13 Οκτωβρίου 1899.
Εκτιμάται ότι η γυναίκα του Σπυρίδωνα είχε ιταλικές ρίζες λόγω του ονόματος Βιττόριο που έδωσαν στο παιδί τους.
Ο Σπύρος Πιζάνης, μαζί με την οικογένειά του, έφυγε από την Κέρκυρα και πήγε στη Σμύρνη το 1907, αναλαμβάνοντας εκεί τη διεύθυνση της Ιταλικής Σχολής, στην οποία δίδαξε ζωγραφική και σχέδιο.
Η οικογένεια Πιζάνη γίνονται Λεβαντίνοι.
Λεβαντινός, ονομαζόταν οι δυτικοί από την Ευρώπη και αργότερα και την Αμερική που είχαν μεταναστεύσει και ζούσαν μόνιμα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία για οικονομικούς και κυρίως εμπορικούς λόγους. Τουρκικός όρος levantenler, από την ιταλική λέξη levante, που σημαίνει Ανατολή.
Η οικογένεια έμεινε στην Σμύρνη έως το 1919-1920.
Ο γιος του Σπύρου, Βιττόριο Πιζάνι ή Πισάνι (Vittorio Pisani) σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Ρώμης.
Η πρώτη του αμειβόμενη εργασία ήταν το 1919, και αφορούσε τον σχεδιασμό ετικέτας για μια εταιρεία εμπορίας σύκων.
Έγινε εικονογράφος της εβδομαδιαίας Tribuna illustrata το 1922 , για την οποία δημιούργησε περισσότερα από 4.000 εξώφυλλα.
Βιττόριο Πιζάνι: Ο ζωγράφος με τους προπαγανδιστικούς πίνακες για την Ελληνική αποβίβαση στην Σμύρνη στις 16 Μαΐου 1919
Η Καντριγιέ Χουσεΐν (Kadriye Hussein) ήταν Αιγύπτια συγγραφέας και δημοσιογράφος. Πήγε στην Τουρκία και συναντήθηκε με τον Μουσταφά Κεμάλ Πασά και τα μέλη της Τουρκικής Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης.
Βρήκε τον Βιττόριο Πιζάνι στην Ρώμη και του ζήτησε να σχεδιάσει πίνακες.
Έγραψε το βιβλίο “Επιστολές από την Άγκυρα την αγία. Απρίλιος – Ιούνιος 1921” το οποίο εκδόθηκε το 1921 στα γαλλικά, στη Ρώμη.
Η Καντριγιέ Χουσεΐν χρησιμοποίησε τους πίνακες του Βιττόριο Πιζάνι στο βιβλίο της, για να αποδείξει τις “ελληνικές θηριωδίες” στην Σμύρνη.
Από την ταυτότητα του ζωγράφου στο βιβλίο αναφέρεται μόνο το επίθετο και η ιδιότητά του (peintre PISANI: ζωγράφος Πισάνι).
Οι 10 πίνακες του Βιττόριο Πιζάνι βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο Αττατούρκ (Atatürk Müzesi) στο Σισλί της Κωνσταντινούπολης.
Τρεις από αυτούς, οι αντιπροσωπευτικοί, για την “ελληνική θηριωδία” είναι οι παρακάτω.
Στον ένα από αυτούς απεικονίζεται το υπερωκεάνιο “ΠΑΤΡΙΣ” στο λιμάνι της Σμύρνης και ένας ιερέας ο οποίος υποτίθεται ότι είναι ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος.
Στον δεύτερο απεικονίζεται η Πλατεία του Ρολογιού (Konak Meydani στα τούρκικα), στο νότιο μέρος της Σμύρνης που αποτελούσε την καρδιά της μουσουλμανικής Σμύρνης.
Στον τρίτο πίνακα, η “εισβολή των Ελλήνων” σε σπίτια.
Ο Βιττόριο Πιζάνι πήγε στη Σμύρνη ως τουρίστας τη δεκαετία του 1970. Πέθανε στις 27 Απριλίου 1974 στο Βενέτο.
Ο ανιψιός του Πισάνι ζει στην Σμύρνη και ο γιος του Ρομπέρτο στην Ιταλία.
Κατά τους Τούρκους:
“Ο Βιτόριο στις 15 Μαΐου 1919 είδε το “Πατρίς”, το οποίο είχε προσδέσει στην προβλήτα της Σμύρνης και τους Έλληνες στρατιώτες που αποβιβάζονταν. Τους υποδέχθηκε Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος ο οποίος τους έκανε νόημα να πιουν τουρκικό αίμα. Ο Βιτόριο είδε επίσης τους Τούρκους που σκότωσαν οι Έλληνες στρατιώτες να τους σέρνουν και να τους πετούν στην θάλασσα.
Όταν έφτασε μπροστά από το Κυβερνητικό Μέγαρο, ήταν επίσης μάρτυρας μιας άλλης σφαγής και εκεί. Αφού ρίχθηκε η πρώτη σφαίρα, οι Έλληνες στρατιώτες πανικοβλήθηκαν και άρχισαν να πυροβολούν τυχαία εναντίον των ανθρώπων. Ενώ αυτή η σφαγή συνεχιζόταν, ξαφνικά, με τη σοφία του Αλλάχ, άρχισε να βρέχει από τον ουρανό σαν να έβρεχε μια καταρρακτώδη νεροποντή. Αυτή η κατάσταση επέτρεψε στους Έλληνες στρατιώτες, που δεν ήθελαν να βραχούν άλλο, να σταματήσουν τα πυρά.
Ο ίδιος και η οικογένειά του πρέπει να αντιτάχθηκαν στις θηριωδίες των κατοχικών δυνάμεων, γιατί παρόλο που η μητέρα του ήταν ελληνικής καταγωγής, τα σπίτια τους, όπως και πολλά τουρκικά σπίτια, λεηλατήθηκαν από Έλληνες στρατιώτες.”
Έρευνα: Glaux (Γλαυξ)
Πηγές
- Τουρκικοί ιστότοποι
- Celal Ocal, Ο Ιταλός ζωγράφος Vittorio Pisani, ο οποίος συνέβαλε στον πόλεμο της ανεξαρτησίας μας με την τέχνη του
- Nesrin TAĞIZADE-KARACA, Η πριγκίπισσα Kadria Hussein και ο ζωγράφος Vittorio Pisani (http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3011)
- https://el.wikipedia.org/wiki/Σπύρος_Πιζάνης
- https://it.wikipedia.org/wiki/Vittorio_Pisani
- https://el.wikipedia.org/wiki/Βιττόριο_Πιζάνι
- Λεβαντίνοι της Σμύρνης, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού (http://asiaminor.ehw.gr/Forms/fLemmaBody.aspx?lemmaid=5080)
- Levantine Heritage Foundation, http://levantineheritage.com/