VIII. ΔΗΛΩΣΙΣ ΠΕΡΙ ΑΜΝΗΣΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΝ
ΥΠΟΓΡΑΦΕΝΤΑ ΤΗ 24Η ΙΟΥΛΙΟΥ 1923
Των υπογραψασών την υπό σημερινήν ημερομηνίαν Συνθήκην Ειρήνης Δυνάμεων διαπνεόμενων εξ ίσου υπό της επιθυμίας όπως ρίψωσιν εις λήθην τα γεγονότα, άτινα διετάραξαν την ειρήνην εν Ανατολή.
ΟΙ ΥΠΟΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ, ενεργούντες δυνάμει των πληρεξουσίων αυτών, συνεφώνησαν όπως προβώσιν εις την επομένην δήλωσιν:
- Ουδείς κατοικών ή κατοικήσας εν Τουρκία και, αντιστοίχως, ουδείς κατοικών ή κατοικήσας εν Ελλάδι, θέλει ενοχληθή ή κακοποιηθή εν Τουρκία και, αντιστοίχως, εν Ελλάδι, υφʹ οιανδήποτε πρόφασιν, λόγω της στρατιωτικής ή πολιτικής αυτού διαγωγής, ή λόγω οιασδήποτε βοηθείας, παρασχεθείσης τυχόν εις ξένην τινά Δύναμιν, εκ των υπογραψασών την υπό σημερινήν ημερομηνίαν Συνθήκην Ειρήνης, ή εις τους υπηκόους αυτής, μεταξύ της 1ης Αυγούστου 1914 και της 20ης Νοεμβρίου 1922.
- Ουδείς των κατοίκων των εκ της Τουρκίας αποσπώμενων εδαφών δυνάμει της ρηθείσης περί Ειρήνης Συνθήκης θέλει ωσαύτως ενοχληθή ή κακοποιηθή, είτε λόγω της δυσμενούς ή ευμενούς προς την Τουρκίαν πολιτικής ή στρατιωτικής διαγωγής αυτού, κατά την μεταξύ της 1ης Αυγούστου 1914 και 20ης Νοεμβρίου 1922 χρονικήν περίοδον, είτε λόγω του διακανονισμού της υπηκοότητας αυτού δυνάμει της αυτής Συνθήκης.
- Πλήρης και τελεία αμνηστεία θέλει αμοιβαίως χορηγηθή υπό της Τουρκικής και της Ελληνικής Κυβερνήσεως δια παν διαπραχθέν κατά την αυτήν χρονικήν περίοδον κακούργημα ή πλημμέλημα προφανώς συναφές προς πολιτικά γεγονότα λαβόντα χώραν διαρκούσης της περιόδου ταύτης.
- Οι υπήκοοι τούρκοι και αντιστοίχως, οι υπήκοοι των λοιπών Δυνάμεων των υπογραψασών την υπό σημερινήν ημερομηνίαν Συνθήκην Ειρήνης, οίτινες έχουσι τυχόν συλληφθή, καταδιωχθή ή καταδικασθή παρά των Αρχών των ειρημένων Δυνάμεων, ή, αντιστοίχως, παρά των τουρκικών Αρχών, δια λόγους πολιτικής ή στρατιωτικής φύσεως προγενεστέρους της 20ης Νοεμβρίου 1922, επί εδάφους παραμένοντος τουρκικού δυνάμει της ειρημένης περί Ειρήνης Συνθήκης, θέλουσιν επωφεληθή της αμνηστείας, εάν δε κατακρατώντας θέλουσι παράδοθή εις τας Αρχάς των Κρατών των οποίων τυγχάνουσιν υπήκοοι.
Η διάταξις αύτη εφαρμόζεται ωσαύτως επί των τούρκων υπηκόων των συλληφθέντων, καταδιωχθέντων ή καταδικασθέντων υπό των Αρχών των Δυνάμεων αίτινες κατείχαν μέρος του ως άνω εδάφους, και διʹ αδίκημα έτι κοινού δικαίου διαπραχθέν προ της ειρημένης ημερομηνίας, έστω και αν ούτοι μετεφέρθησαν εκτός της Τουρκίας, εξαιρέσει εκείνων, οίτινες εγένοντο ένοχοι πράξεως επενεγκούσης θάνατον ή βαρύν τραυματισμόν εναντίον μέλους τινός των στρατευμάτων κατοχής.
- Πάσα εκ του λόγου τούτου απαγγελθείσα καταδίκη θέλει ακυρωθή, πάσα δε εκκρεμής καταδίωξις θέλει παύσει.
- Η Τουρκική Κυβέρνησις, συμμεριζομένη τον προς γενικήν ειρήνευσιν πόθον υφʹ ου διαπνέονται πάσαι αι Δυνάμεις, διαδηλοί την πρόθεσιν αυτής όπως μη αμφισβήτηση τας υπό την αιγίδα των Συμμάχων γενόμενος ενεργείας, κατά την μεταξύ της 20ης Οκτωβρίου 1918 και 20ης Νοεμβρίου 1922 χρονικήν περίοδον, προς αποκατάστασιν των διασπαρεισών λόγω του πολέμου οικογενειών και απόδοσιν εις τους νομίμους δικαιούχους των περιουσιών αυτών.
Ουχʹ ήττον, η πρόθεσις αύτη δεν αποκλείει το ενδεχόμενον της αναθεωρήσεως των ως άνω ενεργειών, εάν τούτο αιτηθή υπό των ενδιαφερομένων. Αι σχετικοί προς τα πρόσωπα και τας περιουσίας απαιτήσεις θέλουσιν εξετασθή υπό Επιτροπής, συγκειμένης εξ ενός αντιπροσώπου της Ερυθράς Ημισελήνου και ενός αντιπροσώπου του Ερυθρού Σταυρού. Εν περιπτώσει διαφωνίας, οι αντιπρόσωποι ούτοι θέλουσιν εκλέξει επιδιαιτητήν∙ μη επερχόμενης δε συμφωνίας επί της εκλογής αυτού, ο εν λόγω επιδιαιτητής διορισθήσεται υπό του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών.
- Η Βρεττανική, η Γαλλική και η Ιταλική Κυβέρνησις, αναγνωρίζουσαι το λυσιτελές του κατευναστικού μέτρου, του προβλεπομένου εν τω άρθρω 5 της από 30 Ιανουαρίου 1923 μεταξύ της Ελληνικής και της Τουρκικής Κυβερνήσεως Συμφωνίας περί αποδόσεως των πολιτικών κρατουμένων και ανταλλαγής των αιχμαλώτων πολέμου, δηλούσιν ότι είναι διατεθειμένοι να αποδεχθώσιν, επʹ αμοιβαιότητι εκ μέρους της Τουρκικής Κυβερνήσεως, τας αυτάς διατάξεις υπέρ των τυχόν κατακρατουμένων εισέτι τούρκων αιχμαλώτων πολέμου και πολιτών εξαιρέσει εκείνων, οίτινες διέπραξαν κακουργήματα και πλημμελήματα κοινού δικαίου μετά την 20ήν Νοεμβρίου 1922.
ΕΓΕΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη 24η Ιουλίου 1923.
Horace RUMBOLD
PELLE
GARRONI
G. C. MONTAGNA
Κ. OTCHIAI
Ε.Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ
Δ. ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΣ
Const. DIAMANDY
Const. CONTZESCO
Μ. ISMET
Dr.RIZA NOUR
HASSAN
ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΝ
Συμφωνείται ότι, παρά την 1ην παράγραφον της περί αμνηστείας Δηλώσεως, η Τουρκική Κυβέρνησις επιφυλάσσεται το δικαίωμα να απαγόρευση την εν Τουρκία διαμονήν και μετάβασιν εις 150 πρόσωπα, περιλαμβανόμενα εις την κατηγορίαν των αναφερομένων εν τη ειρημένη παραγράφω ατόμων. Κατά συνέπειαν, η Τουρκική Κυβέρνησις θα δύναται να απέλαση του εδάφους της, εκ των εν λόγω προσώπων, τα νυν τυχόν ευρισκόμενα εν αυτώ και νʹ απαγόρευση την επιστροφήν των εν τω εξωτερικώ διαμενόντων.
Τα ονόματα των προσώπων τούτων θα επισυναφθώσιν εις την προκήρυξιν αμνηστείας, ήτις θέλει δημοσιευθή παρά της ειρημένης Κυβερνήσεως κατά την έναρξιν της ισχύος της υπό σημερινήν χρονολογίαν Συνθήκης Ειρήνης προς εφαρμογήν της ειρημένης Δηλώσεως, διʹ ό,τι αφορά την Κυβέρνησιν ταύτην. Προς τούτοις συμφωνείται, ότι, εν ή περιπτώσει η Τουρκική Κυβέρνησις ήθελεν αποφασίση, καθʹ ην εξεδήλωσε πρόθεσιν, όπως τα ειρημένα πρόσωπα προβώσιν εις την εκκαθάρισιν των εν Τουρκία κτημάτων και της λοιπής περιουσίας αυτών, θέλει παρασχεθή αυτοίς εννεάμηνος προθεσμία από της ημερομηνίας της ως άνω προκηρύξεως προς πραγματοποίησιν της εκκαθαρίσεως ταύτης κατʹ αρέσκειαν αυτών και ότι εν περιπτώσει εκκαθαρίσεως εκ μέρους της Τουρκικής Κυβερνήσεως μετά την πάροδον της προθεσμίας ταύτης, το προϊόν αυτής θέλει εξ ολοκλήρου καταβληθή εις τα εν λόγω πρόσωπα.
Συμφωνείται, ωσαύτως, ότι η 1η παράγραφος της περί αμνηστείας Δηλώσεως ουδαμώς θίγει το δικαίωμα της Ελληνικής Κυβερνήσεως όπως καταδίωξη τους μη μουσουλμάνους υπηκόους αυτής, τους νυν ή προγενεστέρως ανήκοντας εις τον στρατόν της, δια πράξεις αποτελούσας παράλειψιν των στρατιωτικών αυτών καθηκόντων κατά την διάρκειαν των μεταξύ της Ελλάδος και της Τουρκίας εχθροπραξιών.
ΕΓΕΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη 24η Ιουλίου 1923.
Horace RUMBOLD
PELLE
GARRONI
G. C. MONTAGNA
Κ. OTCHIAI
Ε.Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ
Δ. ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΣ
Const. DIAMANDY
Const. CONTZESCO
Μ. ISMET
Dr. RIZA NOUR
HASSAN