Όλοι έχουν ακούσει τον όρο ψευδείς ειδήσεις (fake news), αλλά ξέρετε τι σημαίνει πραγματικά; Γνωρίζετε τη διαφορά μεταξύ misinformation και disinformation;
Η προπαγάνδα, η παραπληροφόρηση και οι ψευδείς ειδήσεις έχουν τη δυνατότητα να πολώσουν την κοινή γνώμη, να προωθήσουν τον βίαιο εξτρεμισμό και τη ρητορική μίσους και τελικά να υπονομεύσουν τις δημοκρατίες και να μειώσουν την εμπιστοσύνη στις δημοκρατικές διαδικασίες και τους θεσμούς.
Στη σύγχρονη εποχή η παραπληροφόρηση είναι όπλο όπως και οι βόμβες
Η άνοδος των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ), τα οποία επιτρέπουν στον οποιονδήποτε να μοιράζεται εύκολα αυτό που έχει στο μυαλό του, είναι ένα από τα κύρια οχήματα της παραπληροφόρησης. Αλλά το ίδιο συμβαίνει και με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ).
Είναι δυνατό να διαχωριστούν τρεις σαφώς διαφορετικές χρήσεις πληροφοριών που εμπίπτουν στην κατηγορία της παραπληροφόρησης:
—Misinformation: Ψευδείς πληροφορίες που κοινοποιούνται χωρίς πρόθεση πρόκλησης βλάβης
—Disinformation: Ψευδείς πληροφορίες που κοινοποιούνται σκόπιμα για να προκαλέσουν βλάβη
—Malinformation: Αληθινές πληροφορίες που κοινοποιούνται σκόπιμα για να προκαλέσουν βλάβη
Τι είναι Misinformation;
Ο όρος misinformation αναφέρεται σε πληροφορίες που είναι παραπλανητικές, ανακριβείς ή εντελώς ψευδείς και κοινοποιούνται χωρίς τη ρητή πρόθεση εξαπάτησης. Ωστόσο, προορίζεται να εκληφθούν ως σοβαρή, τεκμηριωμένη πληροφορία από το κοινό.
Αυτός ο τύπος ψευδών πληροφοριών μπορεί επίσης να περιλαμβάνει σάτιρα ή χιούμορ.
Παράδειγμα misinformation είναι η θεωρία συνωμοσίας που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο που υποστηρίζει ότι τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας 5G προκαλούν καρκίνο ή ακόμα και COVID-19, παρόλο που δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό.
Η θεωρία της επίπεδης γης είναι ένα ακόμη παράδειγμα misinformation. Γνωρίζουμε ότι είναι ψευδές και ότι η γη είναι σφαιρική. Η τεχνολογία έχει φθάσει στο σημείο να βλέπουμε τη Γη από το διάστημα, αλλά παρόλα αυτά, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που πιστεύουν ότι η γη είναι επίπεδη.
Το διαδίκτυο είναι γεμάτο με “αποδείξεις” που επιχειρούν να αποδείξουν ότι η γη είναι επίπεδη. Εκείνοι που διαιωνίζουν αυτή τη μυθοπλασία πιστεύουν πραγματικά ότι είναι αλήθεια, αντί να παραπλανούν τους ανθρώπους, πιστεύουν πραγματικά ότι διαφωτίζουν τους άλλους. Επομένως, είναι μια ξεκάθαρη περίπτωση misinformation αντί disinformation.
Τι είναι Disinformation;
Ο όρος disinformation αναφέρεται σε πληροφορίες που είναι σκόπιμα ψευδείς και κοινοποιούνται με σκοπό την εξαπάτηση και την πρόκληση βλάβης.
Υποκινείται συνήθως από τρεις παράγοντες: πολιτική δύναμη ή επιρροή, κέρδος ή επιθυμία να σπείρουμε χάος και σύγχυση.
Αυτός ο τύπος ψεύτικων πληροφοριών είναι συχνά πολωτικές, υποκινώντας θυμό και άλλα έντονα συναισθήματα. Μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να υιοθετήσουν ακραίες απόψεις, ακόμη και θεωρίες συνωμοσίας, χωρίς περιθώρια συμβιβασμού. Αυτό με τη σειρά του, δημιουργεί δυσπιστία στα μέσα ενημέρωσης και σε άλλους θεσμούς. Και όταν η εμπιστοσύνη απομακρύνεται από τους καθιερωμένους πόρους μετατοπίζεται σε μέρη στο διαδίκτυο που δεν είναι τόσο αξιόπιστα.
Παράδειγμα disinformation είναι αυτό που κάνει ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν για να εξαπατήσει και να χειραγωγήσει τους ψηφοφόρους του, τρομάζοντας τους με φανταστικές απειλές της Ελλάδας, εμφυσώντας τους μια ψευδή αίσθηση φόβου και προσφέροντάς τους ψεύτικες λύσεις στα επινοημένα προβλήματα.
Η διαφορά μεταξύ misinformation και disinformation
Τόσο η misinformation όσο και η disinformation είναι μορφές ψεύτικων πληροφοριών.
Γενικά, η κύρια διαφορά μεταξύ των δύο είναι η πρόθεση. Η disinformation δημιουργείται και κοινοποιείται με στόχο την πρόκληση βλάβης.
Συνήθως, η misinformation εμπίπτει στην ταξινόμηση της ελευθερίας του λόγου. Ωστόσο, η disinformation συχνά περιέχει συκοφαντία ή ρητορική μίσους εναντίον ορισμένων ομάδων ανθρώπων.
Η misinformation μπορεί να μετατραπεί σε disinformation όταν εξακολουθεί να κοινοποιείται από άτομα ή ομάδες που γνωρίζουν ότι είναι λανθασμένη αλλά σκόπιμα τη διαδίδουν για να αμφισβητήσουν ή να προκαλέσουν διχασμό.
Τι είναι η malinformation;
Όπως η disinformation έτσι και η malinformation είναι περιεχόμενο που κοινοποιείται με σκοπό να βλάψει. Η μεγάλη διαφορά είναι ότι η malinformation περιλαμβάνει γεγονότα, όχι ψεύδη.
Το πορνό εκδίκησης (revenge porn) εμπίπτει σε αυτήν την κατηγορία.
Ο ρόλος των Social Media και η διαφήμιση
Η disinformation είναι πιο επιτυχημένη όταν στοχεύει αυτούς που διαβάζουν ειδήσεις τους από έναν μικρό, σταθερό αριθμό πηγών. Αυτό συχνά σημαίνει ότι το άτομο έχει επιλέξει αυτές τις πηγές και επομένως έχει προδιάθεση να τις εμπιστευτεί. Σημαίνει επίσης ότι τέτοια άτομα είναι λιγότερο πιθανό να ελέγξουν τις πληροφορίες εκτός της λίστας πηγών τους.
Ως εκ τούτου η άνοδος της στοχευμένης διαφήμισης μέσω των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης βοηθά στη διάδοση misinformation και disinformation.
Πώς εντοπίζετε την misinformation και την disinformation;
Η διαφορά μεταξύ misinformation και disinformation είναι σαφώς επιτακτική για ερευνητές, δημοσιογράφους, συμβούλους πολιτικής και πολίτες που μελετούν ή διαμοιράζονται πληροφορίες.
Όταν παρουσιάζονται στους ανθρώπους αντικρουόμενα μηνύματα, χάνουν την εμπιστοσύνη τους σε όλες τις πηγές πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ.
Τόσο η misinformation όσο και η disinformation ακόμη και αν δεν γίνει αποδεκτή η καθεμιά ως πραγματική από αυτούς που την καταναλώνουν, το αποτέλεσμα αυτής της έκθεσης σπέρνει δυσπιστία προς τα ΜΜΕ και τους θεσμούς.
Το αποτέλεσμα είναι ότι πολλοί επιλέγουν να αποσυνδεθούν από όλες τις πηγές πληροφόρησης, με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο ενημερωμένοι.
Ο εντοπισμός της παραπληροφόρησης μπορεί να είναι δύσκολος. Ένα βασικό μέρος του εντοπισμού της παραπληροφόρησης είναι να αναπτύξετε μια κριτική νοοτροπία σχετικά με τις πληροφορίες που καταναλώνετε και να τις ελέγξετε με άλλες πηγές.
Πάντα να προσπαθείτε να καταλάβετε από πού προέρχονται οι πληροφορίες.
Ερωτήματα που πρέπει να απαντάτε είναι:
- Ποιος είναι ο συντάκτης; Είναι αξιόπιστη πηγή;
- Τι λένε άλλες πηγές για το ίδιο θέμα;
- Υπάρχουν παραπομπές σε επίσημα στοιχεία; Υπάρχουν διαθέσιμες οι πληροφορίες ή είναι απλώς η γνώμη κάποιου;
- Πότε δημοσιεύτηκε; Παλιές ειδήσεις μερικές φορές προωθούνται ώστε να φαίνεται ότι αφορούν ένα τρέχον γεγονός.
Γενικά να είστε καχύποπτοι για πληροφορίες που προκαλούν έντονα θετικά ή αρνητικά συναισθήματα, περιέχουν ασυνήθιστους ισχυρισμούς, μιλούν για τις προκαταλήψεις σας.
Πριν διαμοιραστείτε κάποια είδηση, βεβαιωθείτε ότι η πηγή είναι αξιόπιστη και ελέγξτε εάν πολλές πηγές αναφέρουν τις ίδιες πληροφορίες.
Υπενθυμίζεται ότι, ο Κύκλος Πληροφορίας βοηθά να προσδιοριστεί η εγκυρότητα του αρχικού υλικού.
Αν ακολουθείτε την ΑΜΥΝΑ δεν έχετε πρόβλημα καθόσον εδώ μπορείτε να διαβάσετε μόνο: ειδήσεις άμυνα στην παραπληροφόρηση!