Αρκετά γεγονότα καθόρισαν τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του Κώστα Σημίτη και διαμόρφωσαν την πορεία της Ελλάδας.
Ο Κώστας Σημίτης, ο οποίος απεβίωσε σήμερα, 5 Ιανουαρίου 2025, υπήρξε μια από τις πιο εμβληματικές πολιτικές προσωπικότητες της σύγχρονης Ελλάδας.
Η κληρονομιά που αφήνει πίσω του ο Κώστας Σημίτης, θα συνεχίσει να προκαλεί συζητήσεις και έντονες αντιπαραθέσεις στην ελληνική πολιτική σκηνή και κοινωνία.
Πολιτική καριέρα ως Πρωθυπουργός
Ο Κώστας Σημίτης διατέλεσε τρεις φορές Πρωθυπουργός της Ελλάδας, μία δίχως εκλογές και δυο μετά από εθνικές εκλογές, από τον Ιανουάριο του 1996 έως τον Μάρτιο του 2024.
Η πρώτη του θητεία ξεκίνησε στις 18 Ιανουαρίου 1996, όταν διαδέχθηκε τον Ανδρέα Παπανδρέου, ενόσω το ΠΑΣΟΚ ήταν Κυβέρνηση. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε υπογράψει προ ημερών την παραίτησή του, λόγω βαρύτατης επιδείνωσης της κατάστασης της υγείας του και μετά από ψηφοφορία της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ επιλέχθηκε ο Κώστας Σημίτης, ο οποίος στις 30 Ιουνίου 1996 εξελέγη πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ στο 4ο Συνέδριο του κόμματος.
Ο Κώστας Σημίτης επανεξελέγη Πρωθυπουργός μετά τη νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 1996 και του Απριλίου 2000.
Κρίσεις και ανάπτυξη
Κατά την Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, από το 1996 έως το 2004, ο Κώστας Σημίτης και η πολιτική που ακολούθησε, έβαλαν την υπογραφή τους σε αρκετά θέματα. Ακολουθεί μια χρονολογική ανασκόπηση:
Κρίση στα Ίμια
Η κρίση στα Ίμια το 1996 αποτέλεσε ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα γεγονότα της θητείας του. Η κρίση ξεκίνησε όταν η Τουρκία αμφισβήτησε την ελληνική κυριαρχία στις βραχονησίδες Ίμια, προκαλώντας στρατιωτική κινητοποίηση και από τις δύο χώρες. Η κατάσταση κορυφώθηκε τη νύχτα της 30ής προς 31η Ιανουαρίου 1996, με την πτώση ελικοπτέρου του Πολεμικού Ναυτικού και τον θάνατο τριών Αξιωματικών (Υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, Υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και Αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός).
Μετά την αποκλιμάκωση της κρίσης, ο Κώστας Σημίτης έκανε μια δήλωση στη Βουλή, όπου ευχαρίστησε την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών για τη βοήθειά τους κατά τη διάρκεια της κρίσης. Αυτή η δήλωση προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, καθώς πολλοί θεώρησαν ότι ήταν ένδειξη υποτέλειας και παθητικότητας.
Οι αντίπαλοι του Σημίτη τον κατηγορούν για έλλειψη αποφασιστικότητας κατά τη διάρκεια της κρίσης, κάτι που θεωρείται ότι επηρέασε την εθνική κυριαρχία και τη δημιουργία γκρίζων ζωνών.
Οι S-300 από την Κύπρο στην Κρήτη
Η αγορά του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-300 από την Κύπρο το 1997 και η μη εγκατάστασή τους στην Κύπρο, αλλά στη συνέχεια η μεταφορά τους στην Ελλάδα, θεωρείται επίσης αποτυχία της Κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και του Κώστα Σημίτη.
Τόσο ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Θεόδωρος Πάγκαλος όσο και ο Κώστας Σημίτης δήλωσαν ότι η εγκατάσταση των πυραύλων στην Κύπρο δεν αποτελεί αυτοσκοπό και άφησαν την ευθύνη λήψης απόφασης στη Λευκωσία, προκαλώντας ψυχρότητα στις σχέσεις Αθηνών- Λευκωσίας.
Σε συνάντηση του Σημίτη με τον Πρόεδρο της Κύπρου Γλαύκο Κληρίδη, στις 27 Νοεμβρίου 1998, αποφασίστηκε η διεξαγωγή της Επιχείρηση ΔΙΑΣ για την μεταφορά των S-300 από την Κύπρο στην Κρήτη.
Απαγωγή του Οτσαλάν
Η υπόθεση του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ηγέτη του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (PKK), αποτέλεσε ένα από τα πιο κρίσιμα και αμφιλεγόμενα επεισόδια κατά την πρωθυπουργία του Κώστα Σημίτη.
Το 1998, ο Οτσαλάν αναγκάστηκε να φύγει από τη Δαμασκό, όπου είχε βρει καταφύγιο, και να ταξιδέψει μέσω Αθήνας προς Στοκχόλμη. Η άφιξή του στην Ελλάδα προκάλεσε ανησυχίες στην κυβέρνηση Σημίτη, καθώς η Τουρκία τον κατηγορούσε για τρομοκρατία και ζητούσε την έκδοσή του.
Τελικά, τον Φεβρουάριο του 1999, ο Οτσαλάν συνελήφθη από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην ελληνική πρεσβεία στο Ναϊρόμπι (Κένυα). Η σύλληψή του προκάλεσε πολιτική κρίση στην Ελλάδα, με τρεις υπουργούς της κυβέρνησης Σημίτη να παραιτούνται, συμπεριλαμβανομένου του Υπουργού Εξωτερικών Θεόδωρου Πάγκαλου.
Η Κυβέρνηση Σημίτη δέχθηκε σφοδρές κριτικές για την διαχείριση της υπόθεσης. Πολλοί πολιτικοί και αναλυτές θεώρησαν ότι η Κυβέρνηση υποχώρησε στις πιέσεις της Τουρκίας. Η περίπτωση του Οτσαλάν ενίσχυσε τις κατηγορίες για ενδοτισμό στην εξωτερική πολιτική του Σημίτη, με πολλούς να πιστεύουν ότι οι πολιτικές του δεν ήταν αρκετά σθεναρές απέναντι στις απαιτήσεις της Τουρκίας.
Η φούσκα στο Χρηματιστήριο
Η φούσκα του Χρηματιστηρίου του 1999 και η κατάρρευσή του το 2000, που οδήγησε σε σοβαρές οικονομικές ζημίες για πολλούς πολίτες, αποτέλεσαν σημαντική πηγή κριτικής.
Οι πολιτικές που ακολούθησε ο Κώστας Σημίτης θεωρήθηκαν υπεύθυνες για την έλλειψη εποπτείας και την προώθηση μιας μη βιώσιμης οικονομικής στρατηγικής.
Ένταξη στην ΟΝΕ
Με την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ την 1η Ιανουαρίου 2001, ολοκληρώθηκε η συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η δραχμή αντικαταστάθηκε από το ευρώ το επόμενο έτος (1/1/2002). Η αμετάκλητη ισοτιμία μετατροπής της δραχμής σε ευρώ ορίστηκε σε: 1 ευρώ=340,750 δραχμές.
Ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Η προσχώρηση της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση με την υπογραφή της Πράξης Προσχώρησης στη Στοά του Αττάλου στις 16 Απριλίου 2004, υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της πρωθυπουργίας του Κώστα Σημίτη.
Έργα υποδομής και δημόσιας διοίκησης
Κατά την Πρωθυπουργία του Κώστα Σημίτη ολοκληρώθηκαν σημαντικά έργα όπως το Αττικό Μετρό (2000), το Αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» (2001), η Εγνατία Οδός (2001), η Αττική Οδός (2001), η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου (2004) και άλλα.
Επίσης, δημιουργήθηκαν ο Συνήγορος του Πολίτη, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ), ο θεσμός της “Βοήθειας στο Σπίτι“.