Το νέο νομοσχέδιο για το κληρονομικό δίκαιο φέρνει σημαντικές αλλαγές: αυστηρότερες δικλίδες για τις ιδιόγραφες διαθήκες, διατήρηση του δικαιώματος κληρονομιάς για ανιόντες και εισαγωγή κληρονομικών συμβάσεων. Δεν ισχύει η κατάργηση της ιδιόγραφης διαθήκης.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης καταλήγει στις αποφάσεις του για το νέο νόμο για το κληρονομικό δίκαιο, με το νομοσχέδιο να αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τον Ιούνιο 2025. Οι επερχόμενες αλλαγές στοχεύουν στον εκσυγχρονισμό του νομικού πλαισίου, εισάγοντας αυστηρότερες δικλίδες ασφαλείας για τις ιδιόγραφες διαθήκες, προστασία της νόμιμης μοίρας και εισαγωγή νέων εργαλείων, όπως οι κληρονομικές συμβάσεις.
Αυστηρότερες Δικλίδες Ασφαλείας για τις Ιδιόγραφες Διαθήκες
Μία από τις σημαντικότερες αλλαγές αφορά τις ιδιόγραφες διαθήκες, οι οποίες δεν θα καταργηθούν και θα συνεχίσουν να ισχύουν, αλλά με αυστηρότερους ελέγχους για την αποφυγή πλαστογραφήσεων και νομικών αμφισβητήσεων. Εξετάζεται η δυνατότητα υποχρεωτικής κατάθεσης των ιδιόγραφων διαθηκών σε συμβολαιογράφο, ώστε να διασφαλιστεί η αυθεντικότητα και να αποφεύγονται περιπτώσεις εξαφάνισης ή παραποίησής τους από τρίτους. Ο συμβολαιογράφος θα έχει την ευθύνη να δηλώνει τη διαθήκη στο Μητρώο Διαθηκών του κράτους.
Παράδειγμα εφαρμογής: Πριν την αλλαγή, ένας διαθέτης μπορούσε να φυλάξει την ιδιόγραφη διαθήκη του στο σπίτι, με κίνδυνο να αμφισβητηθεί μετά τον θάνατό του. Μετά την αλλαγή, η κατάθεσή της σε συμβολαιογράφο θα εξασφαλίζει τη γνησιότητά της και θα μειώνει τις δικαστικές αντιδικίες.
Το Μητρώο Διαθηκών, που είχε προβλεφθεί από το 1952 αλλά δεν είχε λειτουργήσει ποτέ, σχεδιάζεται να τεθεί σε πλήρη λειτουργία. Όλες οι διαθήκες, είτε δημοσιευμένες είτε μη, θα καταχωρίζονται ψηφιακά.
Αλλαγές στη Νόμιμη Μοίρα των Κληρονόμων
Το νομοσχέδιο προωθεί στοχευμένες παρεμβάσεις στη νόμιμη μοίρα των συγγενών του κληρονομουμένου, πιθανώς τροποποιώντας τα ποσοστά κληρονομιάς. Αυτό επιτρέπει μεγαλύτερη ευελιξία στη διανομή της περιουσίας, χωρίς να καταργείται η υποχρεωτική προστασία των δικαιούχων της νόμιμης μοίρας.
Παράδειγμα εφαρμογής: Ένας πατέρας αφήνει μέσω διαθήκης το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στη δεύτερη σύζυγό του, αλλά τα παιδιά του από τον πρώτο γάμο διεκδικούν το 50% μέσω της νόμιμης μοίρας. Μετά την αλλαγή, το ποσοστό της νόμιμης μοίρας μπορεί να μειωθεί ή να διαφοροποιηθεί, επιτρέποντας μεγαλύτερη ευελιξία.
Διατήρηση του Δικαιώματος Κληρονομιάς για Ανιόντες Συγγενείς
Η επιτροπή απέρριψε το ενδεχόμενο αποκλεισμού των ανιόντων συγγενών (γονέων, παππούδων, γιαγιάδων) από την κληρονομική διαδοχή. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμα κι αν υπάρχουν κατιόντες (παιδιά), οι γονείς ή οι παππούδες του θανόντος θα συνεχίσουν να έχουν δικαίωμα στη νόμιμη μοίρα.
Παράδειγμα εφαρμογής: Ένας άγαμος και άτεκνος άνδρας πεθαίνει. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η περιουσία του διανέμεται αποκλειστικά σε αδέλφια ή πιο μακρινούς συγγενείς. Με τη νέα ρύθμιση, οι γονείς του θα έχουν δικαίωμα σε μέρος της περιουσίας.
Εισαγωγή των Κληρονομικών Συμβάσεων
Μία από τις σημαντικότερες καινοτομίες του νομοσχεδίου είναι η εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων, οι οποίες επιτρέπουν στους κληρονομούμενους να ρυθμίζουν τις περιουσίες τους εν ζωή, με δεσμευτικό τρόπο. Αυτό δίνει τη δυνατότητα μεγαλύτερης ασφάλειας και προβλεψιμότητας στις κληρονομικές μεταβιβάσεις.
Παράδειγμα εφαρμογής: Ένας επιχειρηματίας θέλει να διασφαλίσει ότι η εταιρεία του θα περάσει στον γιο του μετά τον θάνατό του. Πριν την αλλαγή, η διαθήκη του μπορούσε να αμφισβητηθεί. Μετά την αλλαγή, μπορεί να υπογραφεί μια κληρονομική σύμβαση, κατοχυρώνοντας νομικά τη μεταβίβαση.
Το νέο νομοσχέδιο για το κληρονομικό δίκαιο αναμένεται να επιφέρει σημαντικές αλλαγές που θα μειώσουν τις δικαστικές διαμάχες και θα δώσουν περισσότερη ευελιξία στη διαχείριση των περιουσιών. Με την υποχρεωτική κατάθεση ιδιόγραφων διαθηκών, τη διατήρηση των δικαιωμάτων των ανιόντων συγγενών, τις τροποποιήσεις στη νόμιμη μοίρα και την εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων, το νομικό πλαίσιο εκσυγχρονίζεται για να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας.