Η ετήσια Έκθεση της ΕΥΠ για τις απειλές που αντιμετώπισε το 2023-2024.
Η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) δημοσίευσε την Ετήσια Έκθεση Προτεραιοτήτων και Τομέων Δράσης για το χρονικό διάστημα Σεπτέμβριος 2023 – Αύγουστος 2024, η οποία αποτελεί τη δεύτερη τέτοια έκθεση μετά την πρώτη του 2022-2023.
Στον πρόλογο της έκθεσης, ο Διοικητής ΕΥΠ Θεμιστοκλής Δεμίρης αναφέρει ότι “η ΕΥΠ έπρεπε να είναι την περίοδο αυτή, κατάλληλα προετοιμασμένη, συμβάλλοντας στην αποτροπή απειλών, στην αποκάλυψη δικτύων, στην πρόληψη κακόβουλων δράσεων, στην καλύτερη αντίληψη κινδύνων, στην καλύτερη προετοιμασία εθνικών θέσεων, για κάθε θέμα που αφορά την Εθνική μας Ασφάλεια”.
Κύριοι Τομείς Δράσης
- Κατασκοπεία και Τρομοκρατία: Η ΕΥΠ εστιάζει στην παρακολούθηση κατασκοπευτικών δράσεων και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, ανεξαρτήτως προέλευσης.
- Οργανωμένο Έγκλημα: Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στο οργανωμένο έγκλημα σε διεθνές επίπεδο.
- Παράνομη Μετανάστευση: Η υπηρεσία παρακολουθεί τις ροές μεταναστών και τις σχετικές δραστηριότητες που ενδέχεται να απειλούν την εθνική ασφάλεια.
- Κυβερνοασφάλεια: Η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο έχει αναδειχθεί σε σημαντικό τομέα δράσης, λόγω της αύξησης των κακόβουλων επιθέσεων.
Η Έκθεση της ΕΥΠ δεν περιλαμβάνει λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τα εθνικά συμφέροντα, αλλά προσφέρει μια συνοπτική εικόνα των προτεραιοτήτων και των δράσεών της. Τα περιεχόμενα της Έκθεσης είναι:
Α. Η ΕΥΠ στη σκιά δύο πολέμων
Β. Οι κύριες απειλές στη νέα πραγματικότητα
1.Οι συνέπειες από τις πολεμικές συγκρούσεις
2.Η άμεση γειτονιά μας
3.Κλασική και νέου τύπου κατασκοπεία
4.Τρομοκρατία: παραδοσιακές απειλές, περιθωριακά στοιχεία και «μοναχικοί λύκοι»
5.Παράνομη μετανάστευση: Οι λαθροδιακινητές και οι συνεργοί τους
6.Οργανωμένο έγκλημα: Η διεθνής του διάσταση και η εσωτερική παράμετρος
7.Κυβερνοεπιθέσεις: Η διεθνής και εθνική εμπειρία
Γ. Επιχειρησιακή, Τεχνολογική, Οργανωτική αναβάθμιση και εξωστρέφεια
1.Αναδιάρθρωση και επιχειρησιακές μεταρρυθμίσεις
2.Εργαλεία και δομές Κυβερνοασφάλειας
3.Ακαδημία Πληροφοριών και Αντικατασκοπείας
4.Αξιοποίηση αρχείων και μουσείο
5.Διεθνείς συνεργασίες
Δ. Οι Προκλήσεις ενός μέλλοντος που ξεκίνησε
Μερικά ενδιαφέροντα, κατά εμάς, σημεία είναι τα παρακάτω:
Κλασική και νέου τύπου κατασκοπεία
“Οι ειδικότερες προκλήσεις για τη χώρα μας, πέραν φυσικά της αντιμετώπισης, ή πρόληψης παραδοσιακών κατασκοπευτικών δράσεων, συνίστανται στον εντοπισμό τυχόν προσπαθειών παραπληροφόρησης και κακόβουλων επιχειρήσεων επιρροής, που αποσκοπούν στη διασπορά ψευδών ειδήσεων και καλλιέργεια σύγχυσης για τις εξελίξεις του πολέμου, ή τη στάση και τα συμφέροντα της χώρας μας.”
“Η φύση της κατασκοπείας έχει πλέον αλλάξει σημαντικά. […] Μεταξύ των λοιπών μεθόδων διείσδυσης που μεταχειρίζονται τρίτοι δρώντες για απόκτηση τεχνογνωσίας ενδιαφέροντός τους, έχει διαπιστωθεί ότι είναι και η εξαγορά επιχειρήσεων που σχετίζονται με τεχνολογία αιχμής. […] Ένα άλλο πεδίο εγρήγορσης ήταν και την περίοδο αυτή, η χρήση Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης από Υπηρεσίες Πληροφοριών μη φιλικών χωρών, για στρατολόγηση ατόμων ενδιαφέροντός τους. Οι «στρατολόγοι» παρουσιάζονται συχνά ως ερευνητές, μέλη think tanks, στελέχη εταιριών εύρεσης ανθρώπινου δυναμικού ή συμβουλευτικών εταιριών, και, έναντι διάφορων παροχών, επιχειρούν να προσελκύσουν άτομα που θεωρούν ότι μπορεί να κατέχουν κρίσιμες πληροφορίες.”
Παράνομη μετανάστευση: Οι λαθροδιακινητές και οι συνεργοί τους
“Το 2023 ο αριθμός των παράνομων αφίξεων στη χώρα έφτασε τις 72.104 έναντι 49.061 του συνόλου του 2022, ενώ το οχτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου του 2024 έχει ήδη σημειωθεί αύξηση 20% περίπου σε σχέση με το, ήδη αυξημένο, αριθμό του αντίστοιχου οχταμήνου του 2023“.
“Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και η σύνδεση που προέκυψε από τις αναλύσεις του περασμένου έτους, μεταξύ παράνομης μετανάστευσης και οργανωμένου εγκλήματος, καθώς, όλο και περισσότερο, τα εγκληματικά δίκτυα αξιοποιούν τις μεταναστευτικές ροές για επέκταση των δικών τους παράνομων δραστηριοτήτων και εσόδων“.
Οργανωμένο έγκλημα: Η διεθνής του διάσταση και η εσωτερική παράμετρος
“Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε, φυσικά, στα δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος που συνδέονται με ξένες χώρες. Στο πλαίσιο αυτό η ΕΥΠ εφοδίασε τις αρμόδιες για τη πάταξη τέτοιων συμπεριφορών και τη δίωξη υπευθύνων, τόσο με ειδικότερα στοιχεία, όσο και με σφαιρικές παρουσιάσεις δικτύων οργανωμένου εγκλήματος που δρουν στη χώρα μας είτε εκπορευόμενα από άμεσα γειτονικές χώρες και χώρες της ευρύτερης γειτονιάς μας, είτε αυτόνομα, αντιγράφοντας μεθόδους αντίστοιχων οργανώσεων του εξωτερικού”.
Κυβερνοεπιθέσεις: η διεθνής και εθνική εμπειρία
“…η ΕΥΠ, έχοντας επιφορτιστεί με την σχετική αρμοδιότητα ως «Ομάδα Αντιμετώπισης Ηλεκτρονικών Επιθέσεων» (Εθνικό CERT), επιλήφθηκε 31 επιθέσεων κατανεμημένης άρνησης υπηρεσίας (DDoS), που στόχευαν δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς (Υπουργεία, αεροπορικές και ναυτιλιακές εταιρείες, εταιρείες ενέργειας) και οι οποίες κατορθώθηκε να αποδειχθούν αποτελεσματικές. Επιπλέον, σημειώθηκαν:
—13 επιθέσεις παραποίησης περιεχομένου ιστοσελίδων,
—9 επιθέσεις παραβίασης υποδομών με διαρροή δεδομένων,
—7 επιθέσεις λυτρισμικού (ransomware), για εκβιαστική δηλαδή απόσπαση χρηματικών ποσών, και
—4 εκστρατείες phishing, με στόχο την εξαπάτηση του χρήστη και τη συλλογή δεδομένων”.
“…το φθινόπωρο του 2023 ξεκίνησε η λειτουργία του Κέντρου Επιχειρήσεων Κυβερνοασφάλειας (SOC), το οποίο σταδιακά θα ενσωματώσει τα συστήματα παροχής ψηφιακών υπηρεσιών των Υπουργείων και των εποπτευόμενων φορέων τους. Ήδη ο βαθμός ένταξης των Υπουργείων στο SOC προχωράει ομαλά. Κύριος στόχος είναι η παροχή ολοκληρωμένης πρόληψης, έγκαιρης προειδοποίησης και αντιμετώπισης κυβερνοπεριστατικών”.
Αναδιάρθρωση και επιχειρησιακές μεταρρυθμίσεις
“Σε σχέση με το προσωπικό, σημαντική καινοτομία απετέλεσε η δημιουργία νέων Κλάδων προσωπικού όπως οι χειριστές πληροφοριών, οι αναλυτές πληροφοριών, οι χειριστές κυβερνοχώρου, οι αναλυτές κυβερνοχώρου, με στόχο τη πρόσληψη και αξιοποίηση εξειδικευμένου προσωπικού, το οποίο, πλέον, θα μπορεί να εξελίσσεται με προβλέψιμο τρόπο και με αξιοκρατικά κριτήρια, στη βάση προβλεπόμενων βημάτων ανέλιξης για κάθε κλάδο”.
Εργαλεία και δομές κυβερνοασφάλειας
“…η ΕΥΠ επένδυσε σημαντικά ποσά, τη χρονιά που πέρασε, σε τεχνικά μέσα προστασίας του απορρήτου, ελέγχων ασφάλειας, αποτροπής απειλών, διάγνωσης κακόβουλων δράσεων, ενώ αφιέρωσε σημαντικούς πόρους σε προηγμένα συστήματα ανάλυσης δεδομένων, αλλά και σε τεχνολογίες αιχμής όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη. Πέραν όμως όσων προμηθεύτηκε, η ΕΥΠ, κατασκεύασε και ανέπτυξε με δικά της μέσα, αλλά και σε συνεργασία με ειδικευμένους Φορείς, δικής της επινόησης και εκτέλεσης τεχνικά εργαλεία, πάντα με στόχο την ασφαλέστερη επικοινωνία, αλλά και την έγκαιρη ανίχνευση εισβολών και εκδήλωσης απειλών κατά κρατικών Φορέων και κρίσιμων υποδομών”.
“Στο πλαίσιο της λειτουργίας της ως Εθνική Αρχή Tempest, ως αρμόδια δηλαδή Αρχή για την εξασφάλιση των κρατικών ηλεκτρονικών συσκευών τηλεπικοινωνιών από διαρροές λόγω ανεπιθύμητων, ηλεκτρομαγνητικών και μη, μεταδόσεων, η ΕΥΠ πραγματοποίησε σειρά έλεγχων σε Υπουργεία και Περιφέρειες για τη διαπίστωση τυχόν παραλείψεων σε θέματα φυσικής ασφάλειας και ηλεκτρονικής ασφάλειας, ενώ είναι σε εξέλιξη και η προμήθεια νέου εξοπλισμού για τη βελτίωση των δυνατοτήτων της.”
“Σε εξέλιξη επίσης βρίσκονται και οι διαδικασίες για τη δημιουργία εργαστηρίων Infosec, Crypto και Tempest που θα είναι σε θέση να πιστοποιούν προϊόντα τρίτων, που ενδιαφέρονται να πληροφορήσουν το κοινό τους ότι τηρούν διεθνή πρωτόκολλα ασφαλείας. […] δημιουργήθηκε μια ειδική ομάδα τεχνικής προστασίας, για τη θωράκιση επικοινωνιών υψηλόβαθμων αξιωματούχων και κρίσιμων εγκαταστάσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, μεταξύ άλλων και μέσω περιοδικών ελέγχων”.
Ακαδημία Πληροφοριών και Αντικατασκοπείας
Η Ακαδημία Πληροφοριών και Αντικατασκοπείας, που συστάθηκε σε συνέχεια του Ν.5002/2022 […] διαιρείται σε 4 βασικές δομές (Τμ. Μελετών και Συντονισμού, Τμ. Έρευνας και Μετεξέλιξης, Σχολή Στελεχών ΕΥΠ και Εκπαιδευτικό Κέντρο Εθνικής Ασφάλειας και Πληροφοριών)”.
Αξιοποίηση αρχείων και μουσείο
“Με στόχο την εθνική και υπηρεσιακή αυτογνωσία, η ΕΥΠ ξεκίνησε τις διαδικασίες για αξιοποίηση και δημοσιοποίηση τμήματος του αρχειακού της υλικού […] με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από τότε, επέλεξε τη δημοσιοποίηση αρχειακού υλικού, μιας από τις πιο δραματικές περιόδους της σύγχρονης ιστορίας μας, την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου 1974″.
“Είναι σε εξέλιξη οι εργασίες για τη δημιουργία του Μουσείου/Κέντρου Επισκεπτών (Visitors Center)“.
Διεθνείς συνεργασίες
“Το διάστημα που πέρασε, η ΕΥΠ διεύρυνε την φυσική παρουσία της, ιδίως σε χώρες σημαντικές για την ασφάλειά μας, ενέτεινε τη συνεργασία της με Υπηρεσίες Πληροφοριών, ΕΕ και ΝΑΤΟ, ενώ είχε ενεργό συμμετοχή σε σειρά πολυμερών σχημάτων σε επίπεδο τόσο Ευρωπαϊκό, όσο και επιμέρους περιφερειών, ιδιαίτερου ενδιαφέροντός μας. Επίσης, στο πλαίσιο της “Διπλωματίας των Πληροφοριών” (intelligence diplomacy) συμμετείχε σε σειρά τριμερών, τετραμερών και πενταμερών σχημάτων, ενώ πραγματοποίησε πλήθος διμερών επαφών με ομόλογες Υπηρεσίες διαφόρων χωρών”.
Η ΕΥΠ αναφέρει για τις προκλήσεις του μέλλοντος που ξεκίνησε:
“Με δυο πολέμους στη γειτονιά μας να μαίνονται και τις προσπάθειες κατάπαυσης των εχθροπραξιών να προσκρούουν σε πλήθος εμποδίων, είναι προφανές ότι ακόμα κι αν οι σχετικές προσπάθειες αποδώσουν, περισσότερο ή λιγότερο, οι συνέπειες των φαινομένων και τραυμάτων που επέφεραν οι μάχες θα αργήσουν να επουλωθούν. Όχι μόνο στις χώρες και περιοχές που άμεσα ενεπλάκησαν στις πολεμικές συρράξεις, αλλά και στις χώρες, οι οποίες, για πολιτικούς, οικονομικούς, ενεργειακούς, κοινωνικούς και γεωγραφικούς λόγους, όπως η χώρα μας, εύκολα μπορεί να επηρεαστούν από κάθε σχετική εξέλιξη. Γι’ αυτό και η εγρήγορση και η κινητοποίηση πόρων για θέματα που προκύπτουν από αυτά που συνέβησαν και θα συμβούν στις περιοχές των μαχών, αναμένεται να συνεχίσουν να απασχολούν της Υπηρεσία και τη χρονιά που έρχεται αλλά και περαιτέρω.
Παράλληλα, όσο τα προβλήματα με ορισμένες γειτονικές χώρες δεν επιλύονται, αλλά ορισμένα εντείνονται κιόλας, η εγρήγορση σε σχέση με κάθε είδους απειλή μπορεί να συνδέεται με αυτά, επίσης αναμένεται να χαρακτηρίζει τη δράση της ΕΥΠ στο άμεσο μέλλον.
Όμως πέρα από θέματα όπως οι εξωτερικές απειλές και οι εσωτερικές εξελίξεις που τις αφορούν, η τρομοκρατία, ο βίαιος εξτρεμισμός, η λαθροδιακίνηση ανθρώπων, η οργανωμένη εγκληματικότητα κλπ, που συμπεριλαμβάνονται στις συνήθεις και αναμενόμενες/προβλεπόμενες απειλές που καλείται να αντιμετωπίσει μια Υπηρεσία Πληροφοριών, αυτό ίσως που θα απαιτήσει τις εντονότερες προσπάθειες αναπροσαρμογής δράσεων και επαναπροσδιορισμού προτεραιοτήτων στο άμεσο μέλλον είναι η εξέλιξη της τεχνολογίας, που δίνει, εύκολα και ενίοτε σχεδόν αδαπάνως, νέες δυνατότητες σε όλο και μεγαλύτερο αριθμό φορέων, οργανώσεων, δικτύων, καθώς και μικρών ομάδων ή μεμονωμένων ατόμων.
Υβριδικές απειλές, όπως η παραπληροφόρηση, η χειραγώγηση πληροφοριών, οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, που ήδη απασχολούν σημαντικά την Υπηρεσία, αναμένεται να υποχρεώσουν σε ενεργότερη παρακολούθηση σχετικών φαινομένων και δεδομένων, για εντοπισμό προέλευσης, άμυνα, ή κάθε είδους αντιμετώπισή τους. Ειδικά η Ξένη Χειραγώγηση Πληροφοριών και Παρέμβαση (FIMI, Foreign Information, Manipulation and Interference) που αφορά συστηματικές εκστρατείες διασποράς ψευδών ειδήσεων και την, μέσω αυτών, χειραγώγηση της Κοινής Γνώμης και τελικά αποσταθεροποίηση της κοινωνίας, αποτελεί μια νέα ασύμμετρη υβριδική απειλή, που αναμένεται να μας απασχολεί όλο και περισσότερο.
Προετοιμαζόμενη για αυτό το μέλλον, που ήδη ξεκίνησε, η ΕΥΠ θα επιμείνει στην ενίσχυση των ανθρώπινων και υλικών δυνατοτήτων της για έγκαιρο εντοπισμό και αποτελεσματική καταπολέμηση τέτοιων επιθέσεων, διαθέτοντας πόρους και συμμετέχοντας σε σχετικά διεθνή προγράμματα, καθώς και σε διμερείς και πολυμερείς συνεργασίες.
Μια άλλη μεγάλη πρόκληση είναι η αλματώδης ανάπτυξη πρόσφατα της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ). Είναι προφανές ότι στα χέρια υπεύθυνων Υπηρεσιών και φορέων που δουλεύουν για τα συμφέροντα των χωρών και των λαών τους, η Τεχνητή Νοημοσύνη θα καταστεί ένα πολύτιμό νέο εργαλείο που θα προσφέρει σημαντικές δυνατότητες, όχι μόνο στην ανάλυση μεγάλων δεδομένων και την πρόβλεψη απειλών, αλλά και πολύ ευρύτερα.
Από την άλλη πλευρά όμως η εκλαΐκευσή της και η δυνατότητα για εύκολη απόκτηση τεράστιας δυνατότητας μέσων είτε από κακόβουλους και καλά οργανωμένους δρώντες, είτε από εντελώς ανεξέλεγκτους φορείς και ανθρώπους, εγκυμονεί νέους κινδύνους. Γι’ αυτό και βρίσκονται σε εξέλιξη σημαντικές διεργασίες σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, με τη συμμετοχή και της Υπηρεσίας μας, για τη διαμόρφωση του κατάλληλου νομικού πλαισίου.
Η χρήση της ΑΙ για κυβερνοεπιθέσεις, αυτοματοποιημένες παραβιάσεις δεδομένων και άλλες κακόβουλες ενέργειες απαιτεί συνεχή εγρήγορση. Η ΕΥΠ θα συνεχίσει να επενδύει στην ανάπτυξη και υιοθέτηση προηγμένων τεχνολογιών για την αντιμετώπιση τέτοιων απειλών. ενώ α παρακολουθεί στενά όλες τις σχετικές τις εξελίξεις, για να βελτιώσει τις δικές της δυνατότητες δράσης, διασφαλίζοντας τη σωστή χρήση της, στο όνομα της προστασίας της Εθνικής Ασφάλειας και της Δημοκρατίας αλλά και της προσήλωσης στο Κράτος Δικαίου.
Επιπλέον, και άλλες νέες μορφές απειλών, όπως η βιολογική και χημική τρομοκρατία, έχουν αναδειχθεί ως σοβαρές προκλήσεις για την παγκόσμια και εθνική ασφάλεια, ενώ οι εξελίξεις στις βιοτεχνολογίες και τα συστήματα παρεμβολών στις επικοινωνίες δίνουν πρόσθετες δυνατότητες σε κακόβουλους παράγοντες για επιθέσεις που μπορούν να προκαλέσουν εκτεταμένες ζημιές σε κρίσιμες υποδομές, όπως ενεργειακά δίκτυα ή οι τηλεπικοινωνίες. Και για την αντιμετώπιση αυτών των νέων μορφών απειλών, η ΕΥΠ είναι υποχρεωμένη να συνεχίσει να επενδύει στη συνεχή ενημέρωση και εκπαίδευση του προσωπικού της και στις συνεργασίες της.
Όμως η προσαρμογή στις νέες απειλές δεν απαιτεί μόνο εγρήγορση και παρακολούθηση εξελίξεων. Δεν αρκούν οι διεθνείς και εθνικές συνεργασίες και η συνεχής εκπαίδευση. Μια κρίσιμη πρόκληση είναι η αναζήτηση και υιοθέτηση της καινοτομίας ως διαρκούς ανάγκης.
Η καινοτομία αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την πρόοδο και την εξέλιξη τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Εκφράζει δε μια κουλτούρα διαρκούς αυτοβελτίωσης και πρωτοπορίας, η οποία ενθαρρύνει τη συνεχή αναζήτηση λύσεων για αναδυόμενες προκλήσεις. Σε κρίσιμους δε τομείς, όπως αυτός της εθνικής ασφάλειας, η ανάγκη για καινοτομία είναι ακόμα πιο επιτακτική, καθώς, οι συνεχώς εξελισσόμενες απειλές, τόσο στον φυσικό όσο και στον ψηφιακό κόσμο, απαιτούν την αέναη προσαρμογή και την υιοθέτηση καινοτόμων πρωτοβουλιών.
Αντιλαμβανόμενη τη σημασία αναζήτησης τέτοιων λύσεων αλλά και εδραίωσης μιας κουλτούρας καινοτομίας, η ΕΥΠ με τη δημιουργία του Κέντρου Καινοτομίας (Innovation Hub) και της Δεξαμενής Εμπειρογνωμόνων Επιστήμης και Έρευνας (Science and Research Experts Pool) στοχεύει στην κινητοποίηση στελεχών σε αυτή την κατεύθυνση, την εξοικείωση της Υπηρεσίας με τις σχετικές ανάγκες και ευκαιρίες, την κινητροδότηση των εμπλεκόμενων στελεχών, αλλά και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης που προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τον σκοπό αυτό.
Στο ίδιο πλαίσιο, η δημιουργία του Δικτύου Ταλέντων Τεχνολογίας (Tech Talent Network) αποσκοπεί στη διάδραση με ειδικούς ή ταλέντα, εκτός Υπηρεσίας, για τυχόν συμμετοχή τους σε τεχνολογικές πρωτοβουλίες εθνικής σημασίας, ενώ η καθιέρωση του Ραντάρ Επιστήμης και Τεχνολογίας (SciTech Radar) θα εξασφαλίσει την παρακολούθηση και την ανάλυση των τελευταίων εξελίξεων στον τομέα των αναδυόμενων τεχνολογιών, λειτουργώντας ως ένα «ραντάρ» καινοτομίας, για κάθε επιστημονική ή τεχνολογική εξέλιξη που ενδέχεται να επηρεάσει την εθνική ασφάλεια ή τις δυνατότητες της Υπηρεσίας.
Πέραν όμως των απειλών που συνδέονται με την εξέλιξη της Τεχνολογίας, δεν πρέπει να υπο τιμούνται και οι απειλές στην Εθνική Ασφάλεια που μπορούν να προέλθουν από πλανητικά φαινόμενα, όπως η κλιματική αλλαγή, που επηρεάζουν ακόμη και τη σταθερότητα χωρών και περιοχών μέσω των κλιματολογικών αλλαγών ή των φυσικών καταστροφών που προκαλούνται. Τέτοιου είδους περιβαλλοντικές εξελίξεις ενισχύουν επίσης το φαινόμενο της κλιματικής εσωτερικής και διεθνικής μετανάστευσης, προκαλώντας, μεταξύ άλλων, κοινωνικές, εθνοτικές ή και διεθνείς εντάσεις.
Τα συμπεράσματα Συνεδρίου που οργάνωσε η ΕΥΠ το φθινόπωρο του 2023, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, με θέμα “The Climate Change and the security environment” επιβεβαίωσαν την ανάγκη εθνικής αλλά και συλλογικής εγρήγορσης έναντι των επερχόμενων απειλών από την κλιματική αλλαγή.”
Διαβάστε ολόκληρη την Ετήσια Έκθεση 2024 της ΕΥΠ στο αρχείο pdf: