Η Ρωσία ανακοίνωσε στις 29 Οκτωβρίου 2022 ότι θα αναστείλει την εφαρμογή της συμφωνίας της Μαύρης Θάλασσας για την εξαγωγή σιτηρών από την Ουκρανία.
Επισήμως, ο λόγος ήταν η μαζική επίθεση με drone της Ουκρανίας στη Σεβαστούπολη. Η Ρωσία είπε ότι στόχευσαν πλοία που εξασφάλισαν την εφαρμογή της συμφωνίας.
Το Υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας δήλωσε ότι με βάση την ανάλυση των μονάδων πλοήγησης των Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (ΜΕΑ) που επιτέθηκαν στα πλοία του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας στις 29 Οκτωβρίου, αυτά τα ΜΕΑ εκτοξεύτηκαν από ένα πολιτικό σκάφος στην περιοχή της Οδησσού.
Αναλυτικά η ανακοίνωση:
“Ειδικοί του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας, μαζί με εκπροσώπους άλλων κυβερνητικών υπηρεσιών, διεξήγαγαν εξέταση των μονάδων πλοήγησης καναδικής κατασκευής που είναι εγκατεστημένες σε μη επανδρωμένα οχήματα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακτήθηκαν από τη μνήμη του δέκτη πλοήγησης, διαπιστώθηκε ότι η εκτόξευση θαλάσσιων μη επανδρωμένων οχημάτων πραγματοποιήθηκε από την ακτή κοντά στην πόλη της Οδησσού.
Έπειτα, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη κινήθηκαν κατά μήκος της ζώνης ασφαλείας του «διαδρόμου σιτηρών», μετά την οποία άλλαξαν τη διαδρομή προς την κατεύθυνση της βάσης του ρωσικού πλοίου στη Σεβαστούπολη. Ταυτόχρονα, οι συντεταγμένες της κίνησης ενός από τα drone υποδεικνύουν το σημείο εκκίνησης στη θαλάσσια περιοχή της ζώνης ασφαλείας του «διαδρόμου σιτηρών» στη Μαύρη Θάλασσα.
Αυτό μπορεί να υποδηλώνει εκτόξευση από ένα από τα πολιτικά πλοία που ναυλώθηκαν από το Κίεβο ή τους δυτικούς προστάτες του για την εξαγωγή γεωργικών προϊόντων από τα λιμάνια της Ουκρανίας.”
Οι αποστολές σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα είναι ένα από τα λίγα πράγματα στα οποία η Ρωσία και η Ουκρανία μπόρεσαν να συμφωνήσουν από τη ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο, επομένως η κατάρρευση της συμφωνίας εξασθενίζει τις ελπίδες για κάθε είδους πρόοδο στη διπλωματία.
Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας
Η Ρωσία και η Ουκρανία υπέγραψαν συμφωνία με μεσολάβηση του ΟΗΕ και της Τουρκίας τον Ιούλιο. Σύμφωνα με τη συμφωνία, η Ουκρανία θα μπορούσε να εξάγει σιτηρά από τρία λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας.
Ένα άλλο μέρος της συμφωνίας ήταν ότι οι κυρώσεις που εμποδίζουν την εξαγωγή ρωσικών σιτηρών και λιπασμάτων θα χαλαρώσουν.
Χάρη στη συμφωνία, κατέστη δυνατή η μεταφορά περισσότερων από 9 εκατομμυρίων τόνων καλαμποκιού, σιταριού, προϊόντων ηλίανθου, κριθαριού, ελαιοκράμβης και σόγιας από τα λιμάνια της Ουκρανίας.
Η συμφωνία βοήθησε να μετριαστεί η άνοδος των τιμών των τροφίμων σε όλο τον κόσμο και έτσι να αμβλυνθεί η επισιτιστική κρίση, η οποία έχει αποδυναμώσει σοβαρά την επισιτιστική ασφάλεια στις φτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες.
Η συμφωνία επρόκειτο να λήξει στις 19 Νοεμβρίου, αλλά ο ΟΗΕ ήλπιζε ότι θα μπορούσε να παραταθεί. Τώρα αυτή η ελπίδα φαίνεται να καταρρέει.
Η ρωσική ηγεσία απειλούσε να αποχωρήσει από τη συμφωνία εδώ και καιρό και η επίθεση στη Σεβαστούπολη της έδωσε αφορμή.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν μιλώντας σε οικονομικό φόρουμ στο Βλαδιβοστόκ στις 7 Σεπτεμβρίου 2022, κατηγόρησε ότι μεγάλο μέρος της μεταφοράς σιτηρών έχει κατευθυνθεί στην πλούσια Ευρώπη αντί για τις φτωχές χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Ωστόσο, η συμφωνία δεν διευκρινίζει πού πρέπει να μεταφέρουν τα πλοία το σιτάρι.
Εκτιμάται ότι η Ρωσία αποσκοπεί σε ανανέωση της συμφωνίας, η οποία θα έληγε στις 19 Νοεμβρίου, με συμπερίληψη σε αυτήν μέτρων για χαλάρωση των κυρώσεων που της έχουν επιβληθεί.
Επισιτιστική κρίση
Την ίδια στιγμή, η επισιτιστική κρίση δεν έχει υποχωρήσει σε καμία περίπτωση.
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) και το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων (WFP) έχουν ήδη προειδοποιήσει με έκθεσή τους ότι η οξεία επισιτιστική ανασφάλεια θα επιδεινωθεί περαιτέρω σε 17 χώρες και 2 περιοχές από τον Οκτώβριο 2022 έως τον Ιανουάριο 2023.