Ημερίδα με θέμα τις “στρατηγικές επιλογές του Ελευθέριου Βενιζέλου στην εξωτερική πολιτική”, συνδιοργάνωσαν η Σχολή Εθνική Αμύνης και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”.
Στρατηγικές επιλογές του Ελευθερίου Βενιζέλου
Στην πρώτη συνεδρία με θέμα «Στρατηγικές επιλογές του Ελευθερίου Βενιζέλου 1918-1923», συντονιστής θα είναι ο Γεράσιμος Καραμπελιάς, Καθηγητής Κοινωνικής Μορφολογίας Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ θα μιλήσουν η Κωνσταντίνα Μπότσιου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πειραιώς, με θέμα «Η στρατηγική του Ελευθερίου Βενιζέλου για τη “Μεγάλη Ελλάδα” μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου» και ο Σωτήριος Ριζάς, Διευθυντής Κέντρου Ερεύνης Ιστορίας Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, με θέμα «Πολιτικές και Στρατηγικές όψεις της Μικρασιατικής εκστρατείας».
Στην δεύτερη συνεδρία με θέμα «Από τη Συνθήκη των Σεβρών στη Συνθήκη της Λωζάννης. Οι Στρατηγικές επιλογές του Ελευθερίου Βενιζέλου», συντονιστής θα είναι ο Νικόλαος Παπαδάκης, Πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής και Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», ο οποίος θα συζητήσει με τους Άγγελο Συρίγο, Υφυπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, Αναπληρωτή Καθηγητή Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου και τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου, Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γενικό Γραμματέα του Ιδρύματος της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία.
ΥΕΘΑ Παναγιωτόπουλος: Ξεχωριστή προσωπικότητα στην νεότερη πολιτικής μας Ιστορία, ο Ελευθέριος Βενιζέλος
Ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης Νικόλαος Παναγιωτόπουλος κήρυξε την έναρξη ημερίδας, σήμερα Τέταρτη 30 Μαρτίου 2022.
Κηρύττοντας την έναρξη της ημερίδας, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας ανέφερε τα εξής:
Όντως είναι μεγάλη τιμή και χαρά για εμένα να βρίσκομαι εδώ στην ημερίδα που οργανώνει η Σχολή Εθνικής Άμυνας σε συνεργασία με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος» ώστε να προκύψουν μέσα από την πολύ ενδιαφέρουσα συνεδρία που θα ακολουθήσει, η ανάδειξη των διδαγμάτων από την ανάλυση των στρατηγικών επιλογών του Ελευθερίου Βενιζέλου ως την Εξωτερική Πολιτική.Επειδή όμως είμαι σίγουρος -κι εγώ έτσι θα το ένιωθα- σε αυτή τη φάση της διαδικασίας, το ακροατήριο αδημονεί να ξεκινήσει η συνεδρίαση κι όχι για ένα ακόμα χαιρετισμό, απλά θα επικεντρωθώ σε τρία τέσσερα στοιχεία που νομίζω θα έπρεπε να λάβουμε υπ’όψη μας προκειμένου να εισχωρήσουμε καλύτερα στην προσωπικότητα του μεγάλου Ηγέτη, του μέγιστου, αν θέλετε, των πολιτικών που πραγματικά χάραξαν ανεξίτηλα την πορεία της χώρας μας, ιδίως στη νεότερη ιστορία της Ελλάδας και να πω τα εξής:
Ας κρατήσουμε κάποια στοιχεία.
Πρώτον, το όραμα, δηλαδή μεγάλη στρατηγική σκέψη! Η Μεγάλη ιδέα, η Ελλάδα των τριών ηπείρων και των πέντε θαλασσών!
Δεύτερον, η στρατηγική στόχευση. Πώς να πραγματώσεις το όραμά σου, το όραμα που έχεις για την Πατρίδα σου μέσα από τις σωστές επιλογές, δηλαδή να ταχθείς -αυτό που ακούμε πολύ συχνά σήμερα- στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Η πρόβλεψη, η στόχευση να ταχθεί η Ελλάδα σε ένα διεθνές πολικό σύστημα με έντονες τάσεις αστάθειας, όπως άλλωστε αποδείχτηκε αργότερα με την έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, πως θα τοποθετηθεί η χώρα στην σωστή πλευρά. Η επιλογή, ας πούμε, των ναυτικών δυνάμεων, (βασικά της Αγγλίας), δεδομένων των ειδικών συνθηκών και των στοχεύσεων της χώρας ως ναυτική δύναμη και εμπορικό σταυροδρόμι η ίδια, ασφαλώς η σωστή επιλογή.
Τρίτον, η εξωστρέφεια, η αξιοπιστία και η διαπραγματευτική ικανότητα! Πώς καλλιεργώντας πολύ στενές σχέσεις με τους Ηγέτες των χωρών που επέλεξαν να είναι οι σύμμαχοι της χώρας, πώς πείθοντάς τους ότι τα συμφέροντα των χωρών -και της Ελλάδος- συγκλίνουν, οδήγησε στα εθνικά ωφέλιμα αποτελέσματα.
Τέταρτον, η ευστροφία, οι διπλωματικοί ελιγμοί, η αξιοπιστία του ανδρός ως έγκυρου συνομιλητή των μεγάλων. Η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα ιδίως σε εποχές που δεν είχε, να το πω έτσι, διαπραγματευτικό πλεονέκτημα. Πώς διαπραγματεύτηκε έτσι ώστε να ελαχιστοποιήσει τη ζημιά και να μεγιστοποιήσει τα οφέλη μετά την εθνική καταστροφή.
Και τέλος, το τελευταίο στοιχείο το οποίο δεν αναφέρεται μόνο στον Ελευθέριο Βενιζέλο κατά την ταπεινή μου άποψη, αλλά είναι βασική συνθήκη ώστε η χώρα να πηγαίνει μπροστά και να καταγάγει νίκες. Ξέρετε στη μακραίωνη ιστορία της, η χώρα μας ιδίως στη νεότερη εποχή εναλλάσσεται ανάμεσα σε μεγάλες εθνικές νίκες, αλλά και βαρύτατες εθνικές καταστροφές. Όποτε καταγάγαμε ιστορικές και μεγάλες εθνικές νίκες νομίζω ότι συνέτρεχαν σωρευτικά -μαζί δηλαδή- τρία βασικά στοιχεία:
- Πρώτον, ισχυρή και αποφασισμένη ηγεσία.
- Δεύτερον, υψηλότατο ηθικό στο λαό, μια εθνική ομοψυχία, ένα συλλογικό αίσθημα, το οποίο ωθούσε τον λαό να συμμετάσχει σε μεγάλες εθνικές προσπάθειες με όλες του τις δυνάμεις κι αυτό βέβαια είχε εθνικά ωφελιμότατα αποτελέσματα, και
- Τρίτον, ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις οι οποίες συνέδραμαν σε αυτή του την προσπάθεια.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος μέσα από την πορεία του ήταν και συνετέλεσε και στα τρία στοιχεία. Ισχυρή ηγεσία ήταν ο ίδιος, ασφαλώς! Το εθνικό συλλογικό ηθικό, το ενέπνευσε διά της ηγεσίας του και του παραδείγματός του και τις ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις συνέβαλε όπως ακούστηκε παρά πολύ σωστά, πολύ αποφασιστικά ώστε να δημιουργηθούν και να βάλουν κι αυτές την συνεισφορά τους, το πολύ μεγάλο λιθαράκι τους στη μεγάλη εθνική προσπάθεια, την πραγμάτωση των μεγάλων εθνικών ιδεών και του οράματός του.
Γι’ αυτά πραγματικά θα μείνει η πλέον, ίσως, ξεχωριστή προσωπικότητα στην νεότερη πολιτικής μας Ιστορία, ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Αυτά υποθέτω ότι θα αναλύσουν και οι εγκυρότατοι ομιλητές στις συνεδρίες που θα ακολουθήσουν με τα δύο πάνελ.
Κλείνοντας, ανατρέχω ξανά στην ομιλία μου, οφείλω να μην παραλείψω να ευχαριστήσω θερμά τη Σχολή Εθνική Άμυνας και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος» για την οργάνωση αυτή της ημερίδας. Να ευχαριστήσω όλους τους συμμετέχοντες, καθώς και τον Πρόεδρο του Πολεμικού Μουσείου για την φιλοξενία εμβληματικό αυτό χώρο.
Είμαι παραπάνω από πεπεισμένος ότι όλοι θα βγούμε σοφότεροι από αυτή την ημερίδα και θα εξαχθούν τα πλέον ουσιαστικά κι έγκυρα συμπεράσματα και διδάγματα για την εκπόνηση Εθνικής Στρατηγικής, τόσο στον τομέα των Ενόπλων Δυνάμεων, όσο και στον τομέα της Εξωτερικής Πολιτικής. Αν το ζητούμενο είναι η χώρα να έχει και να επεξεργάζεται την Εθνική Στρατηγική της σε ταραγμένους καιρούς σε ένα σύνθετο, ίσως πιο σύνθετο από ποτέ, και δυνητικά αποσταθεροποιητικό γεωπολιτικό περιβάλλον, όπως είναι το σημερινό, τότε νομίζω ότι το παράδειγμα του Ελευθερίου Βενιζέλου δεν έχει πάρα μόνο να μας διδάξει και να μας εμπνεύσει.
Με αυτά τα λόγια να κηρύξω την έναρξη λοιπόν του συνεδρίου αυτού και να καλέσω στο βήμα, ως ίσως και πρώτη τοποθέτηση περισσότερο παρά χαιρετισμό, τον καλό φίλο κι εκλεκτό συνάδελφο, τον αξιότιμο κ. Υπουργό των Εξωτερικών για τη δική του τοποθέτηση».
Παρόντες στην ημερίδα ήταν ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, ο Υφυπουργός Εθνικής Αμύνης Νικόλαος Χαρδαλιάς, ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος, ο Αρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος Χαράλαμπος Λαλούσης, ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Στυλιανός Πετράκης ΠΝ και ο Αρχηγός ΓΕΑ Αντιπτέραρχος (Ι) Θεμιστοκλής Μπουρολιάς, καθώς επίσης, ο Πρόεδρος Δ.Σ. του Πολεμικού Μουσείου Αναστάσιος Λιάσκος και ο Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» Νικόλαος Παπαδάκης.
ΥΠΕΞ Δένδιας: Δεν υπάρχει άλλος πολιτικός σε πανευρωπαϊκό – παγκόσμιο επίπεδο με τις πολλαπλές ικανότητες του Ελευθερίου Βενιζέλου
Ο Υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας κατά τον χαιρετισμό του είπε:
Θα ήθελα να σας πω ότι για μένα είναι ιδιαίτερη τιμή που βρίσκομαι σήμερα μπροστά σας, και θέλω να ευχαριστήσω θερμά και τη Σχολή Εθνικής Άμυνας και το Ίδρυμα Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” για την πρόσκληση να απευθύνω κάποιες σκέψεις σε αυτή την ημερίδα για τις στρατηγικές επιλογές του Ελευθέριου Βενιζέλου στην εξωτερική πολιτική.
Δεν θα μακρηγορήσω διότι, παρά την καλοσύνη του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, θεωρώ ότι είναι πολύ πιο σημαντικό να ακούσετε τους ομιλητές και να έρθετε σε επαφή με τη στρατηγική σκέψη και τις επιλογές ενός σημαντικού ανθρώπου, του σημαντικότερου πολιτικού στη νεότερη ιστορία μας, ο οποίος είχε το μέγα προσόν να μην πραγματοποιεί το αυτονόητο και να μην μένει εγκλωβισμένος ούτε καν στις δικές του επιλογές.
Θα μου επιτρέψετε να πω ότι η φετινή χρονιά, το 2022, εκατό χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922, ίσως είναι το πιο καλό χρονικό σημείο για να μπορέσει κανείς να μελετήσει τη στρατηγική σκέψη του μεγάλου πολιτικού Ελευθερίου Βενιζέλου.
Γιατί το λέω αυτό; Διότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος, καταρχήν, υπήρξε ο πολιτικός της υλοποίησης της Μεγάλης Ιδέας. Με αυτό γαλουχήθηκε, και αυτό πραγματοποίησε ως κύρια επιλογή της πολιτικής του. Αυτό, όμως, που είναι αξιοσημείωτο πέραν της επίτευξης, σε μεγάλο βαθμό, της εθνικής ολοκλήρωσης, είναι η ετοιμότητα του για αλλαγή στρατηγικής επιλογής όταν οι συνθήκες επέβαλαν μια άλλη στρατηγική.
Αναφέρομαι, κυρίως, στις επιλογές του στην εξωτερική πολιτική το διάστημα που επίσης υπήρξε πρωθυπουργός και είναι λιγότερο προβεβλημένο, το 1928-1932.
Όταν ο ίδιος πολιτικός της Μεγάλης Ιδέας προέταξε ως δόγμα, πλέον, την αναδημιουργία της Ελλάδας, την εσωτερική της οργάνωση, τη σταθερότητα και την οικονομική της ακμή. Άλλαξε ακόμα και το δόγμα των Ενόπλων Δυνάμεων της εποχής. Ήρθε σε σύγκρουση με τον στενό του φίλο και επιλογή του, τον Στρατηγό Μαζαράκη – Αινιάν. Θυσίασε ακόμα και την προοπτική ενσωμάτωσης των Δωδεκανήσων και της Κύπρου ως πρόταγμα των διαπραγματεύσεων με την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, για να δημιουργήσει σχέσεις με τις χώρες αυτές που θα του επέτρεπαν να πραγματοποιήσει τον κύριο στρατηγικό του στόχο, την ανασυγκρότηση της Ελλάδας.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, κατά τούτο, νομίζω, αναδεικνύεται σε ένα εξαιρετικό πνεύμα. Ένας πολιτικός ο οποίος μπορεί να βλέπει καθαρά, να μην εγκλωβίζεται ούτε καν στις ίδιες του τις στρατηγικές επιλογές. Αλλά να αναπροσαρμόζει στόχους και δυνατότητες αγνοώντας, επίσης, το πολιτικό κόστος για αυτόν.
Διότι η επιλογή να μην προτάξει στις σχέσεις με την Ιταλία το ζήτημα της Δωδεκανήσου υπήρξε επώδυνη πολιτικά για τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Δεν δίστασε καθόλου. Θεωρούσε ότι με την Ιταλία η Ελλάδα όφειλε να βρεθεί σε στενή συνεννόηση για να πραγματοποιηθούν οι κύριοι στόχοι.
Είχε, επίσης, ακριβώς αυτήν τη στοχοπροσήλωση. Δεν διεσπάτο σε πολλαπλούς στόχους. Ελέχθη προηγουμένως δε, η διορατικότητά του στα θέματα των Ενόπλων Δυνάμεων είναι πασίγνωστη. Όχι μόνο τις αναδιοργάνωσε, πριν από τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους, αλλά επίσης, να σας πω και ένα άλλο παράδειγμα που ακροθιγώς αναφέρθηκε: δημιούργησε Υπουργείο Αεροπορίας, ξέροντας ότι αυτό είναι το νέο σώμα των Ενόπλων Δυνάμεων το οποίο θα παίξει πρωταρχικό ρόλο.
Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλος πολιτικός σε πανευρωπαϊκό, αν όχι σε παγκόσμιο επίπεδο, που να παρουσίασε τις πολλαπλές ικανότητες του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Υπάρχει ένας ευρύς κατάλογος βιβλίων, νομίζω αρκετά έρχονται και στις προθήκες των βιβλιοπωλείων λόγω της χρονικής περιόδου που διερχόμαστε. Υπάρχουν και αποθετήρια, τα οποία λίγες μέρες πριν, σε μια από τις επισκέψεις μου στη βρετανική πρωτεύουσα, επισκέφθηκα.
Τείνω να πιστεύω, παρεμπιπτόντως, ακολουθώντας το παράδειγμά του, ότι η Ελλάδα, ανεξάρτητα από το Brexit, πρέπει πάντοτε να έχει στενές σχέσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο, για αυτό και το επισκέφθηκα τρεις φορές τους τελευταίους δώδεκα μήνες.
Ένας άλλος πρώην Πρέσβης [στην Ελλάδα], ο Llewellyn-Smith μου χάρισε το βιβλίο του για την Ιωνική τραγωδία, όπως υπάρχει και το βιβλίο του καθηγητή Richter για την περίοδο 1919-1922. Αλλά θα μου επιτρέψετε να σας αναφέρω και ένα άλλο βιβλίο, το οποίο δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό διότι ο συγγραφέας του δεν φρόντισε να καταστεί γνωστό, για την εξωτερική πολιτική του Βενιζέλου τη περίοδο 1928-1932. Είναι η διδακτορική διατριβή στο Fletcher του Πανεπιστημίου Tufts του πρώην πρωθυπουργού, Κώστα Καραμανλή. Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον βιβλίο, γιατί αναφέρεται και στην οικονομική εξωτερική πολιτική του Ελευθερίου Βενιζέλου, κάτι που και σήμερα έχει μεγάλη σημασία.
Θα μου επιτρέψετε να τελειώσω, αφού διαδηλώσω τον φθόνο μου για όσους έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν το σύνολο των εργασιών, και τη λύπη μου, γιατί εγώ λόγω των υποχρεώσεων μου, αγαπητέ κύριε Υπουργέ, δεν θα μπορέσω να το πραγματοποιήσω. Να τελειώσω με ένα μάλλον άγνωστο παράθεμα του Winston Churchill, επίσης γνωστός του Ελευθερίου Βενιζέλου, όπως και ο Lloyd George που ήταν στενός φίλος του εκείνη την εποχή, για την Ελλάδα. Λέει – μου επιτρέπετε την ελεύθερη μετάφραση γιατί το έχω στο μυαλό μου στα αγγλικά: «η Ελλάδα εκοιμήθη», όταν λέει «εκοιμήθη» ο Churchill μας ήξερε καλά, αναφέρεται στα ελαττώματα της φυλής μας «η Ελλάδα εκοιμήθη και πραγματοποίησε την αυτοκρατορία των ονείρων της και την απώλεσε μόλις αφυπνίσθη», μόλις δηλαδή τα εθνικά μας ελαττώματα πήραν πάλι το πάνω χέρι.
Αρχηγός ΓΕΕΘΑ: Ο Ελευθέριος Βενιζέλος απέδιδε τεράστια σημασία στον παράγοντα της στρατιωτικής ισχύος
Κατά την ομιλία του, ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ επισήμανε τα ακόλουθα:
Με ιδιαίτερη χαρά παρευρίσκομαι ανάμεσά σας στο χώρο του Πολεμικού Μουσείου για την Ημερίδα με θέμα «Οι Στρατηγικές Επιλογές του Ελευθέριου Βενιζέλου στην εξωτερική πολιτική» που συνδιοργανώνεται από την Σχολή Εθνικής Άμυνας και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος».
Η σημερινή εκδήλωση μας μεταφέρει σε μια ιστορική περίοδο κατά την οποία συνέπεσαν τα μεγαλύτερα εθνικά επιτεύγματα με τις δυσκολότερες στιγμές της Νεότερης Ελλάδας. Οι πρόγονοί μας είδαν με αγαλλίαση στις αρχές του 20ου αιώνα να εκπληρώνονται εθνικοί πόθοι αιώνων, ταυτόχρονα όμως έμελλε να γευθούν και μεγάλες εθνικές απογοητεύσεις.
Δεσπόζουσα θέση σε αυτήν την περίοδο κατέχει αναμφίβολα η προσωπικότητα του Ελευθερίου Βενιζέλου. Από τον Οκτώβριο του 1910 που ανέλαβε την Πρωθυπουργία και για τα επόμενα 25 χρόνια ο χαρισματικός αυτός ηγέτης σφράγισε με τις στρατηγικές επιλογές του την πορεία της Νεότερης Ελλάδας. Προικισμένος μ’ έναν συγκροτημένο στρατηγικό νου και μοναδική πολιτική διαίσθηση και ευφυΐα, ο Βενιζέλος εργάστηκε με υπευθυνότητα, μεθοδικότητα, επιμονή και μοναδική αγωνιστικότητα στα διεθνή fora για την προώθηση των εθνικών συμφερόντων και την ευόδωση των εθνικών στόχων.
Μία από τις πρώτες του πρωτοβουλίες άμα τη αναλήψει κιόλας της Πρωθυπουργίας, ήταν η αναδιοργάνωση και ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων της Χώρας σε ξηρά, θάλασσα αλλά και στον αέρα, σε μια εποχή που η Αεροπορία έκανε τα πρώτα της βήματα. Μάλιστα, ανέλαβε ο ίδιος τα Υπουργεία των Στρατιωτικών και των Ναυτικών, γεγονός που αποδεικνύει την τεράστια σημασία που απέδιδε στον παράγοντα της στρατιωτικής ισχύος. Ως αποτέλεσμα της μέριμνάς του για τις Ένοπλες Δυνάμεις η μαχητική ισχύς τους έφτασε μέσα σε δύο χρόνια σε υψηλότατο επίπεδο, γεγονός που δημιούργησε τις ιδανικές προϋποθέσεις για την ελληνική εποποιία των Βαλκανικών Πολέμων.
Επί των ημερών του η Ελλάδα μεγάλωσε, διπλασιάστηκε σε έκταση και πληθυσμό, ενώ παράλληλα η διεθνής της θέση αναβαθμίστηκε σημαντικά καθώς απελευθερώθηκαν και ενσωματώθηκαν σε αυτήν περιοχές με ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία. Ακολούθησε η σωστή στρατηγική επιλογή του να εισέλθει η Χώρα στον Πρώτο Παγκόσμιο στο πλευρό των δυνάμεων της Αντάντ, αφού με την διορατικότητά του προέβλεψε ότι με τον τρόπο αυτό θα εξυπηρετούντο εν συνεχεία καλύτερα τα εθνικά συμφέροντα. Και δικαιώθηκε πλήρως ως προς αυτήν την επιλογή του.
Το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε αισίως την Ελλάδα στην πλευρά των νικητών παρά τις περιπέτειες του Εθνικού Διχασμού, με τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να έχουν συμβάλει αποφασιστικά στην συμμαχική νίκη στα μέτωπα των Βαλκανίων. Οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν τότε, θεωρήθηκαν από τον Βενιζέλο πρόσφορες ώστε να εκπληρωθούν εθνικά οράματα αιώνων.
Η Ελλάδα «των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» υπήρξε σε μεγάλο βαθμό σημαίνον επίτευγμα της εξωτερικής πολιτικής του, αφού χάρη στη ρητορική και διπλωματική του δεινότητα κέρδισε τους πάντες τον Αύγουστο του 1920 στις Σέβρες κατά τις διαπραγματεύσεις για την υπογραφή της ομώνυμης Συνθήκης.
Τρία χρόνια αργότερα και υπό τις δυσμενείς συνθήκες της Μικρασιατικής Καταστροφής, στη Λωζάννη ως εντεταλμένος της τότε ελληνικής κυβέρνησης κατάφερε με την διπλωματική του ικανότητα να περιοριστούν στο μέτρο του δυνατού οι δυσμενείς επιπτώσεις για την Ελλάδα και να μην υπάρξουν απώλειες, αν μη τι άλλο, ζωτικού εθνικού χώρου.
Η συνεισφορά του στην Πατρίδα υπήρξε αναμφίβολα τεράστια και αναγνωρίζεται σήμερα από όλους. Ο Βενιζέλος παρέλαβε μια Ελλάδα μικρή και κατάφερε να την φτάσει μια ανάσα από την πλήρη εθνική της ολοκλήρωση.
Για το τέλος κρατώ τα λόγια του, τα αιώνια και διαχρονικά λόγια του, λόγια μεγάλου Ηγέτη, που απηύθυνε στις 5 Οκτωβρίου του 1912 προς τους Αξιωματικούς και τα πληρώματα του Στόλου του Αιγαίου, λίγο πριν αποπλεύσουν από το Φάληρο για τις ναυτικές επιχειρήσεις των Βαλκανικών Πολέμων:
«Σας βεβαιώ ότι ζηλεύω όλων σας την θέσιν και των απλών ακόμη ναυτών, διότι εις σας όλους εμπιστεύεται σήμερον με πάσαν αισιοδοξίαν η Πατρίς τας τύχας της. Η Πατρίς αξιοί από υμάς, όχι απλώς ν’ αποθάνετε υπέρ αυτής. Αυτό θα ήτο το ολιγώτερον. Αξιοί να νικήσετε…. Και θα νικήσετε… Είμαι υπερβέβαιος».
Κλείνοντας, θέλω να συγχαρώ τον Γενικό Διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος» κύριο Νικόλαο Παπαδάκη καθώς και τη Διοίκηση της Σχολής Εθνικής Άμυνας για την άψογη συνδιοργάνωση της σημερινής Ημερίδας.
Είμαι δε βέβαιος ότι οι εκλεκτοί ομιλητές και των δύο προγραμματισμένων συνεδριών της συζήτησης, θα φωτίσουν όλες τις πτυχές της εξωτερικής πολιτικής του Ελευθέριου Βενιζέλου, καθιστώντας μας κοινωνούς της πολυδιάστατης στρατηγικής σκέψης και της μοναδικής προσωπικότητας αυτού του πραγματικά Μεγάλου Έλληνα.