Οι διαταγές των μονάδων της πρώτης γραμμής στις 28 Οκτωβρίου 1940: «ἀντίστασις μέχρις ἐσχάτων»
Λίγο πριν από τις 05.00, ο διοικητής της VIII Μεραρχίας Πεζικού στην Ήπειρο, Υποστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος, μετέφερε στα τμήματά του τις εντολές του Γενικού Επιτελείου τηλεφωνικά και με ειδικό αγγελιαφόρο:
«Ὁ Ἰταλός Πρέσβυς ἐζήτησεν ἀπό τήν Κυβέρνησιν νά διέλθουν σήμερον τήν 6ην πρωϊνήν ὥραν ἰταλικά στρατεύματα διά τοῦ ἐδάφους μας. Ἡ Κυβέρνησις ἀπέρριψε τήν αἴτησιν ταύτην καί διέταξεν ἀντίστασιν μέχρις ἐσχάτων. Ἐφαρμόσατε σχέδιον ἐνεργείας καί λάβατε μέτρα πρός ἀποφυγήν ἁρπαγῆς φυλακείων.
Ἰωάννινα τῇ 28ῃ Όκτωβρίου 1940».
Υποστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος – 28 Οκτωβρίου 1940: Πολεμήσατε μετά λύσσης κατά του άνανδρου εχθρού
Με την Ημερήσια Διαταγή της 28 Οκτωβρίου 1940, που εξεδόθει στις 05.00, ο Διοικητής VIII Μεραρχίας Πεζικού, Υποστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος, κάλεσε τους αξιωματικούς και Οπλίτες της Μεραρχίας να αγωνιστούν “μετά λύσσης κατά τοῦ ἀνάνδρου ἐχθροῦ”:
«…ἀμυνθῆτε τοῦ Ἱεροῦ Πατρίου ἐδάφους μετά φανατισμοῦ ἐναντίον τοῦ ἐπιδρομέως ὅστις θέλει νά προσβάλῃ ἥμᾶς ὑπούλως καί ἀνάνδρως. Ἀναμνησθῆτε τῶν ἐνδόξων παραδόσεων τοῦ Ἔθνους μας καί πολεμήσατε μετά λύσσης κατά τοῦ ἀνάνδρου ἐχθροῦ […] Δείξατε εἰς αὐτόν ὅτι εἴμεθα εἰς θέσιν νά δώσωμεν τήν δέουσαν ἀπάντησιν, ὅπως ἔδωσαν καί οἱ Πρόγονοί μας εἰς τούς ἐπιδρομεῖς Πέρσας».
Συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Δαβάκης – 28 Οκτωβρίου 1940: Φανείτε Έλληνες και κρατήσατε γερά τα όπλα με πίστιν εις τον Θεόν
Ταυτόχρονα, στις 05.00 ενημερώθηκε για τις εξελίξεις και ο διοικητής του Αποσπάσματος Πίνδου, Συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Δαβάκης, από τον διοικητή του Τμήματος Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας Αντιστράτηγο Ιωάννη Πιτσίκα. Την ένταση της στιγμής μεταφέρει στην έκθεσή του ο Ανθυπασπιστής Π. Χανδρινός:
«Δέν παρῆλθεν οὔτε ἡμίσεια ὥρα ἀπό τῆς κατακλίσεώς μας καί ἠκούετο τό σάλπισμα τῆς γενικῆς συναθροίσεως (συναγερμός). Ἄπαντες ἠγέρθημεν καί ἐσπεύσαμεν ἐν τάχει νά παρουσιασθῶμεν ἐνώπιον τοῦ Διοικητοῦ μας, ὅν εὕρομεν ἐντός τοῦ τηλεφωνικοῦ θαλάμου κρατοῦντα τό ἀκουστικόν τοῦ τηλεφώνου καί ἀναμένομεν διαταγάς. Μᾶς λέγει: Ἡ Ἰταλία μᾶς ἐκήρυξε τόν πόλεμον. Τά ἰταλικά στρατεύματα ἐπιτίθενται κατά τῶν φυλακίων μας. Θάρρος, ψυχραιμία καί ἀφοσίωσις εἰς τό καθῆκον σας. Θά τούς νικήσωμεν».
Στις 05.30 ο Συνταγματάρχης Δαβάκης διέταξε λακωνικά όλα τα τμήματά του: «Ἅμα λήψη παρούσης τεθῆτε εἰς συναγερμόν» και στις 06.40 εξέδωσε διαταγή προς όλους τους αξιωματικούς και στρατιώτες του Αποσπάσματος Πίνδου:
«Ὁ ὕπουλος γείτων μας αἰφνιδιαστικῶς μᾶς ἐπετέθη. Στόπ. Ἡ Ἑλλάς ἀναμένει ἀπό ἕνα ἕκαστον ἡμῶν νά προστατεύσωμεν τά σύνορά της καί τήν τιμήν της καί νά δώσωμεν ἕνα καλό μάθημα εἰς τόν εἰσβολέα. Στόπ. Φανῆτε Ἑλληνες καί κρατήσατε γερά τά ὅπλα μέ πίστιν εἰς τόν Θεόν καί τόν ἑαυτόν σας καί τούς Διοικητάς σας. Στόπ. Πειθαρχία, καρτερία και θάρρος. Στόπ. Ζήτω ἡ Ἑλλάς».
Από τις 04.30 είχαν ενημερωθεί και τα στρατηγεία της ΙΧ Μεραρχίας και IV Ταξιαρχίας Πεζικού, που βρίσκονταν στο μέτωπο της δυτικής Μακεδονίας.
Οι διοικητές των Β’ και Γ’ Σωμάτων Στρατού, αντίστοιχα, είχαν δώσει τηλεφωνικές διαταγές για συναγερμό των μονάδων και εφαρμογή του σχεδίου ΙΒα. Η κινητοποίηση ήταν άμεση. Οι μονάδες που βρίσκονταν μακριά από τις θέσεις του συναγερμού, κυρίως λόγω των εργασιών της οχύρωσης, μετακινήθηκαν κατά τη διάρκεια της νύχτας και ως το πρωί είχαν καταλάβει τις θέσεις τους σύμφωνα με το σχέδιο.
Ανάλογη ήταν η αντίδραση και στις μονάδες που δεν βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή.
Περιγράφει, χαρακτηριστικά, ο διοικητής του Αποσπάσματος Μετσόβου:
«Τήν 5 και 25 ́ ὥραν 28ης Ὀκτωβρίου 1940 ἐκλήθη ὁ Διοικητής τοῦ ἀποσπάσματος εἰς τό τηλέφωνον παρά τοῦ Στρατηγοῦ Διοικητοῦ τῆς Ιης Μεραρχίας. Ἐν συντομίᾳ μοί ἀνεκοινώθη ἡ κήρυξις τοῦ Πολέμου ἐκ μέρους τῆς Ἰταλίας καί διετάχθην νά ἔχω τό ἀπόσπασμα ἕτοιμον πρός ἐκκίνησιν εἰς πρώτην διαταγήν. Ἀμέσως ἐτέθη ἐν συναγερμῷ τό Ἀπόσπασμα καί ἤρξατο ἡ διανομή πυρομαχικῶν εἰς τούς ἄνδρας, τό γέμισμα τῶν ταινιῶν διά τά αὐτόματα ὅπλα, διανομή τροφῶν, ἐπίταξις κτηνῶν ἐκ Μετσόβου διά τήν κίνησιν τοῦ Ἀποσπάσματος».
28 Οκτωβρίου 1940: Το χρονικό της πρώτης ημέρας του Ελληνοϊταλικού πολέμου: